LORI KROAT IHA SIDADE, KRIMI

Prezidenti Republika (PR), Taur Matan Ruak, sei promulga lei konaba armas brankas hodi kondena ema sira ne’ebé mak lori kro’at iha sidade laran.

“Ha’u sei promulga lei konaba armas brankas, hanesan tuku rama ambon, lori rama ambon ne’e krimi,”afirma PR Taur  Matan Ruak ba komunidade sira iha dialogu komunitaria ho Suku Caicoli, Postu Administrativu Vera Cruz, Munsipiu Dili, Sabadu (28/01/2017).

PR Taur aprofunda katak, ema ruma mak lori katana ruma tama iha plaza ne’e atu ba halo’o tós, ne’e iha intensaun seluk entaun lori sasan kroat iha sidade ne’e krimi.

Iha fatin hanesan, Segundu Komandante Polisia Munisipiu Dili, Asisitente Superintendente Polisia Euclides Belo informa katak oras ne’e dada’uk polisia aplika dadauk ona lei ne’e maske seida’uk hetan promulgasaun.

Euclides esklarese katak, kapturasaun ba autor sira ne’ebé mak lori rama ambon hodi hamate ema balun, balun prosesu ba ona prizaun preventive, primeiru interogatoriu no hetan Termu Identidade Rezidensia maibe la signfika sira ne’e livre.

“Kazu rama ambon ita lori ona suspeitu nain rua ba kastigu iha prizaun, suspeitu nain 4 hetan TIR no balun aprezentasaun perioridika iha ami nia fatin ne‘ebá,” hateten Euclides.

Aplikasaun lei ba GAM kaman

Adjuntu Konsellu kombatente veteranus Munisipiu Dili, Pedro “Raka” hateten, haree ba grupu arte marsiais (GAM) ne’ebé maka iha Timor Leste (TL) sempre halo hela deit problema, Governu kria ona lei atu aplika ba sira, maibé sei kaman liu.

“Ami haree ba arte marsiais ne’ebé maka iha Timor Leste, lei iha, maibe Governu atu aplika sansaun ba sira dalaruma kaman liu. Tanba ne’e movimentu sira ne’e sei akontese nafatin,” Pedro “Raka” hato’o preokupasaun ne’e ba Prezidenti Republika Taur Matan Ruak, wainhira hala’o dialogu komunitariu iha Suku Lahane Osidental, Posto Administrativu Vera-Cruz, Munisipiu Dili, Sesta (27/01/2017).

Relasiona ho problema sira ne’ebé maka sempre akontese iha Timor Leste, liuliu oho malu, hana malu sub-subar iha Dili laran ne’e, Pedro “Raka” konsidera TL seidauk uja sistema demokrasia mauberismu ne’e maka sai hanesan ne’e.

Nia husu, sebele Timor Leste uja sistema mauberismu atu núne’e Povu bele moris ho hakmatek.

“Iha ita nia Nasaun vizinhu (Indonesia-red) iha ideolojia ida katak demokrasia Pancacila, maibe Ha’u la hatene katak Timor nian ne’e hanusa, karik ita bele uja demokrasia ida mauberismu ne’e, presiza implementa atu núne’e kria sistema ida ne’ebé forti hodi orienta ita nia povu ida ne’e bele sai mos ema ba Nasaun Republika Demokrátika (RDTL) ida ne’ebé hanesan ita bo’ot (PR Taur-red) aprezenta iha intervensaun katak, Timor ne’e halo funu maka hetan ukun-an, la’os ema oferese deit iha bandeiza,” akresenta Pedro.

Tuir Pedro katak, Timor Leste  iha Polítika alaesterra, la’os ala ida Maubere ninian, maibe keta haluha katak independensia ida ne’e mai husi aileba no faluk oan kiak sira, tanba ne’e husu grupu arte marsiais sira, labele halo problema tun sae atu núne’e povu sira mos labele trauma ho hahalok sira ne’e, agora tempu ona para hotu atu goja iha ukun-an ne’e.

Iha fatin hanesan, Natalino Corte Real, hatutan katak, povu nia moris diak persija seguransa, tanba ikus-ikus ne’e grupu arte marsiais (GAM) sira maka domina iha Timor Leste hodi hana ema iha fatin-fatin.

“Ami senti katak grupu sira ne’e  impede komunidade sira nia aktividade lor-loron, liuliu iha tempu kalan ami atu lao deit most auk tanba rama ambon, hanesan fali ita seidauk ukun-an, tuir los agora ne’e ita tenki moris livre, labele kaer buat kroat halo tauk malu,” afirma Natalino.

Hatan ba Preokupasaun ne’e, Prezidenti Republika Taur Matan Ruak afirma katak, iha fatin hotu-hotu koalia konaba artemarsiais, maibe koalia konaba problema labele jeneraliza.

“Iha fatin-fatin ema koalia kona ba arte marsiais, maibe kuandu ita koalia arte marsiais ne’e ita koalia grupu, mais kuandu ita koalia problema, ita tenki koalia ba ema, ita labele jeneraliza tanba iha ema barak inoSenti,”  hateten PR Taur.

PR Taur sublinha katak, karik António maka sala dehan António maka sala, uluk sei jeneral F-FDTL nian, ema dehan F-FDTL maka sala, maibe hanoin ema ida maka halo sala dehan fali F-FDTL ne’e lalós, tanb F-FDTL ne’e familia bo’ot ida, tidak mungkin familia bo’ot ne’e sala hotu, tanba ne’e favor ida temi ema nia naran.

PR Taur husu ba sira rona inan-aman, kuandu joven hanoin nia-an mak lo’os deit, nia inan-aman koalia la rona, kuandu monu ba sala maka foin arepende, ema seluk sei la tau matan, kolega sira hemu serveza hamutuk iha Estrada, iha tasi ibun, toka viola hamutuk ne’e sira sei la tau matan. Maibe, ferik katuas sira iha uma laran ne’e maka sei kole.

PR Taur enkoraza atu komunidade no povu tomak tenki servisu makás, laiha tan dalan seluk, demokrasia ne’e diak, maibe dalaruma hanoin katak demokrasia ne’e halo ida-idak halo ninian, ne’e imposivel.

PR Taur akrsenta liutan, Parlamentu Nasional (PN) halo ona lei konaba bandu ema labele lori sasan kroat, tuku rama ambon ne’e krimi, tanba ne’e hein PN lori lei ne’e, sei hetan promulgasaun no neneik hakbit án reforsa seguransa, hodi haree ema sira ne’ebé nakar fó sansaun bo’ot ba sira.eus

Jornal Nacional Diário