PREPARA JERASAUN FOUN, XANANA APOIA HORTA

Lider karismatiku Kay Rala Xanana Gusmão, apoiu Premiadu Nobel da Paz 1996, Jose Ramos Horta, ne’ebé maka hakarak kontribui harii institutu hodi prepara jerasaun foun ba lideransa.

“Momentu iha reuniaun Maubessi tinan 2009 hau sei Prezidenti Republika, ami koalia tiha ona kona ba tranzisaun katak oinsa prepara jerasaun foun, ne’e mak realidade ita nia atual Primeiru Ministru, Rui Maria de Araujo, ne’e atu teste ida ba nia, maibe ne’e hanesan sinal. Hau koalia ho Avo Nana (Xanana-red), ida ne’e hau hanoin kleur ona, no nia apoia 100% hateten katak hau atu halo ida ne’e, katak atu loke instituto ida dezenvolvimentu lideransa,” hateten eis Prezidenti Republika (PR), Jose Ramos Horta ba Jornalista sira iha nia rezidensia, Metiaut, Dili, foin lalais.

Horta haree katak, joven barak maka hasai kursu mastradu no dotoramentu, maibe diak ho komputador, mas bolu ba iha Governasaun parese la bele.

Horta aprofunda katak, lideransa oin seluk, oinsa aplika matenek iha lideransa, se ema ida mak matenek teb-tebes, maibe lahatene organiza ema, lahatene lidera, lahatene mobiliza ne’e susar tebes.

Lideransa Estado Timor Leste nian ne’e oras ne’e dadauk mos koalia dadaun ona ho Embaixada balu ne’ebé iha esperiensia ba iha area refere, hanesan, Nova Zelandia, Singapura, Australia, no França, sira pronto atu apoia instituto ne’e.

“Instituto ne’e sei loke iha Dili, espera iha tinan 2018 bele hahu ona, lolos tinan ida ne’e maibe tanba preparasaun ba eleisaun boot rua ne’ebé imposibel, no hare kurikulum ho halo parseria ho Embaixada sira ne’e, semana ida ka rua iha Timor no fulan ida ka rua iha rai sira ne’ebé mak ita halo parseria, elementus sira ne’e mak iha Governu nia laran, maske nia hala’o kna’ar nudar membru Governu maibe tenke suspende lai hodi ba partisipa lai iha formasaun ne’e,” informa Ramos Horta.

Horta hanoin nanis ona wainhira sei asume kargu hanesan reprezentante ONU iha Guenea Bissau. Wainhira nia hanoin tiha ideia refere no hato’o ba iha lider Karismatiku, Xanana Gusmão sente kontente tebes no husu halo dokumentu ida para aprejenta lalais hodi nune’e bele realiza ona.

Bainhira Horta hasoru Xanana Gusmão iha nia rezidensia, foin lalais, husu Horta atu apoia Governu adere ba ASEAN, tanba tinan ida ne’e Governu preokupa ho Eleisaun entaun haluha tiha poder ida ne’e.

“Hau simu pedidu maun Xanana nian, ne’ebé hau fiar iha tinan 2022, Timor tama ona ba iha ASEAN ne’e hau nia mehi nune’e mos maun Xanana,”  Horta hateten.

Horta haree katak, durante ne’e administrasaun publiku fraku teb-tebes, tanba ne’e maka tenke iha reforma administrasaun, tenke hadia setor Justisa, ekonomia tanba seidauk koalia klasifikasaun ekonomia, tanba durante ne’e depende hela ba fundu petrolifero.

“Hau koalia la’os kritika, maibe Governu mai hateten katak, Governu halo falhansu boot la halo diversifikasaun ekonomi, maibe hau hateten atu halo diversifikasaun ekonomia ne’e la’os ohin mehi, aban halo desizaun bainrua akontese maibe hodi tinan sanulu ka rua nulu maka bele akontese,  maibe saida mak Governu tenke halo mak kalkula fundu petroliu, mobiliza mos apoia internasional,” dehan Nia.

Horta hatutan katak, Governu apoia maka’as iha area edukasaun, tanba iha joven lubuk ida mak ba estuda iha Thailandia hasai kursu mastradu, atus ida resin balu ba Singapura no balu ba Malaysia, atus rua resin iha Australia no no atuas rua ka tolu iha Portugal no Brazil.

“Bolsa de estudu husi Timor halo ita nia ema sira hasai mastradu, ne’e hola parte iha preprasaun diversifikasaun ekonomia. Governu tau osan lubuk ida iha infraestrutura, tanba atu halo buat diak ida presija estrada diak, ne’ebé hau atu dehan katak diversifikasaun ekonomia la’os milagre, maibe presija tempu naruk,” Horta hateten.mia

Jornal Nacional Diário