Comissão
Nacional de Eleições (CNE) husu ba Kandidatu Presidente Republika
(KAPRES) nain 8 atu hahú hatama ona konta bankaria ba CNE, tanba
lei númeru 31 fó kompetensia ba CNE atu husu ba KAPRES sira molok
anunsiu iha Jornal da República.
“Iha
artigu 31 fo kompetensia ba CNE atu husu ba kandidatu sira, hatama sira-nia
bankaria mai CNE atu CNE publika sai iha Jornal da República kona
ba sira nia konta bankaria, depois montante ne’e hira-hira ne’e depende ba
Governu mak estabelese, direitu ne’e pois mai fali koloka ba konta bankaria
ne’ebé mak sira hatama mai iha CNE, talves ba iha Finansas atu lori hetan
direitu ne’e ba iha sira nia konta bankaria ida-ida,”hatete Prezidente CNE,
Alcino de Araújo Barris ba jornalista sira iha nia servisu fatin CNE, Colmera,
Kuarta (29/3/2017).
Prezidente
CNE ne’e hatete, CNE hala’o ona reuniaun ho parte administrativu oinsa tenta
haree mos baze legal sira ne’ebé mak bele garante atu fo subsídiu depois
KAPRES sira konklui tiha sira nia partisipasaun iha eleisaun 2017 ne’ebé
realmente hare’e duni, iha baze legal ho dekretu Governu númeru 4/2017 kona ba
eleisaun prezidensial.
“Ohin
(Horiseik-red) plenaria CNE nian, horiseik (Horibairuak-red) ami hala’o
reuniaun ho parte administrativu tenta haree mos baze legal sira ne’ebé
mak bele garante atu fo subsídiu depois de KAPRES sira ne’e konklui tiha sira
nia partisipasaun iha eleisaun 2017 ne’ebé realmente haree
duni , iha baze legal iha dekretu Governu nian iha lei númeru 4/2017 kona
ba eleisaun prezidensial,”dehan Alcino Barris.
Prezidente
CNE ne’e afirma, dekretu lei númeru 4/2017 kona ba eleisaun prezidensial fo
dalan atu KAPRES sira bele hetan sira nia direitu, maibe oinsa atu hetan sira
nia direitu ne’e Governu tenki fiksa iha diploma ruma maske iha lei
numeru 5/2017 fo kompetensia ho artigu 31 atu husu KAPRES
sira hatama sira nia konta bankaria.
“Konforme
ba direitu subsídiu partidus politiku sira ne’e, tantu KAPRES sira ne’e atu
haree direitu ne’e tuir saida mak regulariza ba partidus politiku sira
nian un (1) dolar ate des (10) dolar, agora para atu hetan direitu ne’e
governu tenki fiksa iha diploma ruma maske iha lei numeru 5/2017. Iha
ne’eba fo kompetensia ba CNE iha artigu 31 fo kompetesia ba CNE para atu
husu ba kandidatu sira hatama sira nia konta bankaria mai CNE para CNE
atu publika sai iha Jornal da República kona ba sira nia konta bankaria
depois montante ne’e hira-hira ne’e depende ba Governu mak estabelese, direitu
ne’e pois mai fali koloka ba konta bankaria ne’ebé mak sira hatama mai iha CNE
talves ba iha Finansas para lori hetan direitu ne’e ba iha sira nia konta
bankaria idak-idak,”dehan Alcino de Araújo Barris.
Prezidente
CNE haktuir, nia parte sei haruka karta ba KAPRES sira hotu atu hahú hatama ona
sira nian konta bankaria ba CNE nune’e CNE bele publika molok KAPRES sira
hetan subsídiu.
CNE
sei koa subsídiu
Nune’e
mos, Comissão Nacional de Eleições (CNE) ameasa sei koa subsídiu ba Kandidatu
Presidente (KAPRES) Repúblika periodu 2017-2022, bainhira lakohi
hala’o limpeja ba atributu sira, tanba lei fo dalan ba CNE atu koa osan
subsídiu hodi selu ema seluk ba limpeja atributu hirak ne’e.
“Ami
haruka tiha ona karta ba KAPRES atu kumpri prazu ne’e, tanba ida ne’e mos afeta
fali ba direitu ne’ebé mak sira iha, tanba lei ne’e dehan katak kuandu
sira la kumpri sira iha sansaun administrativa, karik sira nia direitu
ne’e iha impedimentu, sei foti fali osan ne’ebé mak atu fo ba sira ne’e hodi
selu fali ema seluk atu ba hamos,” Prezidente CNE, Alcino de Araújo
Barris ba jornalista sira iha edifisiu CNE Colmera, Kuarta (29/3/2017),
relasiona ho atributu KAPRES sira nian balun ne’ebé kontinua monta iha fatin
publiku.
Tuir
Prezidente CNE ne’e, sei hala’o limpeja iha semana ne’e nia laran mais ou menus
iha loron Sesta, Sabado.
“CNE
sei halo, talves iha Dili nian semana ne’e nia laran, aproveita Sesta, Sabado
sei mobiliza hare’e sasan sira ne’e tenki hamos, iha Munisipiu sira delegadu
sira komesa kontaktu ho autoridade sira ho sira seluk inklui ekipa susesu sira
para haree took sira nia atributu sira ne’ebé mak sei husik hela iha
fatin-fatin sira ne’ebé tuir lei dehan katak tenki hamos hotu,”Prezidente CNE
ne’e hatete.
Parte
seluk ekipa susesu KAPRES númeru 5, José Luis Guterres, bainhira Diário
ne’e tenta konfirma iha sede Partidu Frenti Mudança iha Vila-Verde,
Dili, hodi husu kona ba preokupasaun CNE nian ne’e, maibe to’o iha
fatin Prezidente ekipa susesu, laiha fatin.
La
hatene subsídiu ba KAPRES
Husi
sorin seluk, Ministru Estadu Kordenador Asuntu Administrasaun Estadu i Justisa
ho Ministru Administrasaun Estatal Dionisio Babo Soares hateten katak, tuir nia
hatene iha lei eleitoral, la preve subsídiu ba KAPRES na’in 8 ne’ebé mak
konkore iha eleisaun Prezidensial iha 20 Marsu 2017.
“Tuir
lei ne’ebé ha’u haree la iha, keta husi fali polítika CNE nian ka
husi instituisaun seluk ha’u la hatene,” hatete Ministru Dionisio
iha Hotel Novo Turismo, Díli, Kuarta (29/03), hodi responde ba jornalista sira
ne’ebé husu konaba subsídiu ba KAPRES.
Kandidatu
Prezidenti nain ualu ne’e maka, Antonio Maher Lopes (Fatuk Mutin), Francisco
Guteres Lu-Olo, Amorin Viera, Jose Neves Sama La Rua, Jose Luis Guteres, Maria
Angela Freitas, Luis Alves Tilman ho Antonio da Conceição (Kalohan).
Dionisio
dehan, sé karik CNE fó sai ona iha média balun dehan ba kandidatu prezidenti ida,
nia votus ida sei hetan osan $ 1,00 ne’e husu fali ba CNE.
Iha
parte seluk, wainhira husu konaba Deputadu sira iha Parlamentu Nasional, hatete
Governu ho Sekretariadu Tekniku Administrasaun Eleitoral (STAE), falla iha
elisaun prezidensial tanba elitores 200,000 resin la tuir elisaun prezidensial,
diak liu hakat ba iha CNE ho STAE hodi hetan informasaun
klaru iha ne’eba.
“Primeiru
hau tenki konfesa katak kuandu elisaun hotu ona ne’e, matenek sira barak
mosu mai fo hanoin kapas tebe-tebes, mas hau hanoin ita agredese tanba matenek
sira sei hanoin atu fo duni nia atensaun. Oke sertu hanesan ne’e ita iha
porvolta 700 resin votantes rejistadus maibé dadus sira ne’e presiza
atualiza fila fali tanba ema barak mate, mais de 100 mil iha rai liur, barak ba
serbisu, balun ba hela iha rai liur, balun mai trata deit tanba sira nia avo,
tiun sira uluk moris iha Timor, mais barak mos mak la vota, kuandu la vota ne’e
tanba desizaun pesoal ida ne’e desizaun pesoal no ita nia la obriga no bandu
ema. Ne’ebé hau hanoin atu fo atribui sala ba ema ida ka rua ne’e sedu liu, hau
hanoin se bele hakat liu ba STAE ho CNE hodi halo esplikasaun klaru, duke halo
komentariu sem iha konhesementu,” Ministru Dionisio Babo.
Kona
ba opiniaun publiku husu atu muda tiha lei elitoral ne’e hodi ema ida-idak
bele vota livre iha fatin ne’ebé deit la presiza ba tuir fali fatin
ka Suku ne’ebé sidadaun ne’e halo eleitoral ba ne’e, Ministru Dionisio
hatete, idea sira ne’e kapas, maibé teknikamente ne’e maka problema. “
Timor-Leste iha ema hamutuk 700,000 resin rejistu nudar votantes depois,
ita nia sistema ne’e laos on line ka dijital hanesan iha Australia, tanba
laos sistema on line se ita ezizi vota livre bele maibé ita tenki
iha Suku ka sentru votasaun ida-ida, ita tenki print sai tiha hotu
eleitores hamutuk 700,000 resin tau hotu iha ne’eba, depois iha komunikasaun
hodi nune’e kuandu hau vota ona iha fatin ka Suku ida iha DIli hau tenki tenki
fali ba suku ne’ebé hau halo eleitoral ne’e katak hamos tiha hau nia naran iha
ne’eba tanba hau vota iha ne’e,” Dionisio hatete.
“Imi
hatene katak ita nia komplexidade ita nia oras ba vota ne’e tuir husi tuku 07
dader to’o tuku 03 loraik tuir lei. Sentru votasaun balun ema ladun iha ka
barak balun 200, balun 300, maibé balun mos 2000 to’o 10,000. Ne’ebé
teknikamente hau mos konkorda ita bele halo buat sira ne’e, maibé
ita tenki iha lai meius, primeiru teknikamente tenki iha sistema dijital ida,
tenki iha internet ne’ebé diak tebe-tebes labele halo failansu durante oras
tiku nia laran no ita tenki iha mos rekursu humanus ne’ebé iha kapasidade atu
halo operasaun sistema dijital ne’e iha teritoriu Timor laran no ikus kustu,
sei aplika duni ida ne’e nia kustu la hanesan agorada ita uza ne’e maibé tenki
liu husi ida ne’e,” Ministru Etadu Kordenador asuntu Administrasaun Estadu I
Justisa no Ministru Administrasaun Estatal ne’e hatete.
Ministru
ne’e dehan tan, Timor ne’e nasaun ida foin hari’i, tenki komprende malu,
respeita malu, maluk barak ba eskola tinan rua ka tolu iha estranjeiru, fila
mai hakarak Timor-Leste hanesan estranjeiru ne’e keta lai ba, lao
neneik-neneik importante tenki transparante no asesu ba livre ba ema
hotu-hotu.ola/des
Jornal
Nacional Diário
Sem comentários:
Enviar um comentário