sexta-feira, 10 de março de 2017

Partidu sira ezije esplikasaun liután relasiona ba deklarasaun PR timoroan kona-ba futuru polítiku

Partidu polítiku timoroan sira ne’ebé bo’ot liu hakarak Prezidente Repúblika fó esplikasaun no klarifikasaun liután kona-ba polémika deklarasaun ne’ebé hato’o iha  semana kotuk afirma ba publiku katak sei sai kandidatu ba primeiru-ministru iha fulan-jullu.

"Prezidente iha planu ida ba futuru: ha’u nia partidu maka PLP. Bainhira ha’u manán ha’u sei sai xefe Governu. Ha’u hatene katak ha’u esforsa-an hasoru CNRT no Fretilin", hatete Taur Matan Ruak bainhira ko’alia iha enkontru ida ho populasaun iha sidade daruak nasaun nian, Baucau.

Deklarasaun sira ne’e hamosu polémika polítika barak, ho líder  partidu barak kestiona faktu katak komentáriu ne’e mosu bainhira Taur Matan Ruak sei iha alterasaun meza ba lei eleitorál ba eleisaun lejislativu ne’ebé marka ba fulan-jullu.

Husu atu fó komentariu ba deklarasaun xefe Estadu, Dionísio Babo, sekretáriu-jerál CNRT (Kongresu Nasionál Rekonstrusaun Timoroan, partidu timoroan ne’ebé bo’ot) afirma katak  presiza " esplika liután" hosi Taur Matan Ruak ne’ebé "sei iha hela funsaun".

"Ha’u hanoin señor Taur, hanesan Prezidente Repúblika, tenki esplika didi’ak nia pozisaun. Tanba iha termu konstitusionál laós deit inkompatível, maibé lahalai hosi eskrutíniu públiku, inklui membru governu no deputadu sira", nia afirma.

Babo hatete katak hakarak hato’o boas vindas Taur Matan Ruak, " hanesan sidadaun timoroan, ba polítika" rekorda katak konstituisaun garanti direitu timoroan hotu bele partisipa iha vida polítika", maibé rekorda katak iha aspetu konstitusionál para kumpri.

"Ha’u apresia ida ne’e no saudável maka señor Prezidente Repúblika, hanesan sidadaun iha inisiativu. Maibé komentáriu sira ne’ebé  lori ba kestaun seluk, normativu no konstitusionál", nia afirma.

"Ha’u gosta esplikasaun tan hosi  eselénsia Taur Matan Ruak. Hanoin katak públiku merese esplikasaun liu kona-ba kestaun ne’e", nia hatete, no rekorda katak iha  órgaun  fiskalizadár eleisaun no Parlamentu Nasionál ida "kapás atu avalia saida maka fó sai tiha ona".

Mari Alkatiri, sekretáriu-jerál Fretilin (Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente) konsidera katak deklarasaun Taur Matan Ruak loke " presedente gravé ida ba demokrasia timoroan"  hatene katak kabe ba Parlamentu Nasionál "deside oinsa atu hahú aborda ho profundidade ba kestaun ne’e".

Alkatiri hatete katak " durante tinan lima  Taur Mata Ruak halo kampaña" no " hatene ona katak  nia iha hela partidu" polítiku ida ne’ebá nia kotuk, ne’ebé harii iha  finál 2015.

"Ha’u lapreokupa katak nia kria partidu. Ha’u preokupadu ho utilizasaun meiu sira Estadu hodi harii partidu", nia haktuir, no refere moos ba "preokupasaun" lei eleitoral lejislativu nian ne’eb’e tenki  promulga hosi xefe Estadu.

Mari Alkatiri konsidera katak Taur Matan Ruak tenki promulga lei ne’e " atu labele husik mamuk regulametu iha prosesu eleitorál" maibé relasiona  ba ninia desizaun kona-ba diploma " ne’e  avalia ona hanesan  líder partidu".

Relasiona ba karik  konsidera deklarasaun Taur Matan Ruak nian, tanba ninia ligasaun ba PLP, Apoiu ida ba kandidatu prezidensiál PD, Mari Alkatiri lakohi kria espeklasaun.

" PLP rasik fahe tiha ba grupu tolu ka haat. Partidu ne’e rasik lakoezu no sira hotu laapoiu kandidatu A ka B", nia afirma.

Samuel Mendonça, vise-prezidente Partido Democrático (PD) hatete ba Lusa katak " sidadun hotu iha direitu atu  partisipa iha atividade polítiku" maibé rekorda katak Taur Matan Ruak "sei iha hela  funsaun no labele halo ida ne’e ".

Mendonça resorda espekulasaun kona-ba karik deklarasaun Taur Matan Ruak bele  interpreta hanesan  apoiu ida ba kandidatu prezidensiál PD ne’ebé hetan, iha loron hirak ikus ne’e, deklarasaun apoiu hosi  dirijente balun PLP (Partido Libertação do Povo).

"Ami laiha  problema ruma ba ida ne’e. Ami nia kandidatu Antonio da Conceição aprezentaa ho apoiu PD nian, karik  partidu seluk ka indivídu hakarak fó apoiu ne’e  bem-vindos maibé ami hala’o ami nia serbisu", nia haktuir.

Vise-prezidente PD sente  hanesan ezemplu hosi  apoiu ne’ebé fó ba kandidatu PD, Antonio da Conceição, liuhosi  deklarasaun primeira-dama, Isabel Ferreira, foin lalais ne’e.

"Ha’u hakarak informa katak apoiu kandidatu Antonio da Conceição hanesan jerasaun foin sa’e  no bele hetan apoiu hosi joven seluk", hatete Isabel Ferreira ne’ebé semana ne’e hasoru malu ho kandidatu PD.

SAPO TL ho Lusa

Sem comentários: