Governu Gasta Ona Billaun $9 Husi Fundu Minarai

DILI - Hahú husi tinan 2006 to’o mai 2017 Governu Timor – Leste hasai ona osan hamutuk billaun $9 husi osan minarai ne’ebé hetan husi tasi timor hodi finansia Orsamentu Jeral Estadu (OJE) maibe husi osan hirak ne’e to’o agora povu rasik seidauk sente direitamente nia benefisiu.

Tuir peskizador Organizasaun Naun Governamental (ONG) La’o Hamutuk, Juvinal Dias katak kada tinan osan ne’ebé foti hodi finansia OJE kontinua domina ho osan minarai nian estabelesementu maibe to’o agora povu rasik seidauk sente nia benifisiu.

“Estabelesimentu fundu petrolíferu ita hahú foti levantamentu orsamentu husi fundu minarai ba osan estadu 2017, ita haree fundu petroliferu sai domina tiha ita nia atividade estadu nian, serka de $9 billoens ita gasta tia ona ba atividade estado nian no ita hatene katak $9 bilhoens ne’e infelizmente governu utiliza deit atu finansia projetu bo-boot sira, ita seidauk konsege dezenvolve setor produtivu sira,”dehan Juvinal Dias ba BT iha Edifisiu Ministeriu Financas diresaun Estatisitka, Caicoli Tersa (16/05).

Nia esplika durante ne’e governu foti osan husi Fundu Minarai maioria tau peoridade deit ba iha projetu sira maibe setor ne’ebé fo impaktu ba povu governu abandona hanesan agrikultura, saúde, edukasaun, turizmu peskas no husi setór hirak ne’e nia indikasaun halo kampu servisu iha rai laran fraku tebe-tebes.

Tanb ane’e peskizador ne’e husu ba entidade hotu liu husi restaurasaun Indepedensia nasaun foun ne’ nian ba dala 15 ne’e la’ós halo komemorasaun deit maibe mos tenki restaura prinsipiu politika ohin loron katak politika tenki restaura fila fali ba prinsipiu libertasaun povu nian ne’ebé sai tiha baze ba Timor – Leste nia ukun rasik an.

“Ami nia opiniaun restaurasaun ne’e labele sai hanesan loron feriadu ba komemorasaun deit maibe tenki sai eventu ida ba politiku sira atu restaura mos sira nia hanoin atu haree liu povu ki’ik sira nia moris duke buat fantazia sira,” katak nian.Juvinal mos dehan tinan ida ne’e nudar mos tinan eleisaun tanba ne’e restaurasaun independesia tenki sai hanesan oportunidade atu bele restaura ukun tanba durante ne’e osan husi fundu mina Rai finansia deit ba projetu bot- bot ho makina estadu.

“Projetu bot-bot ne’ebé ami la bolu hanesan dezenvolvimentu maibe ami hanoin hanesan fakar osan tanba la iha retornu ekonomiku ne’ebé bele produz husi ne’eba, signifika katak osan ne’ebé durante ne’e ita foti husi fundus minarai la iha benefisiu ba povu tanba pobreza sei aumenta, povu sei la iha humanu, povu seidauk asesu ba Bee moos, povu seidauk iha produsaun, ne’e signifika katak osan sira ne’e seidauk ba povu nia indikador mak ne’e,” levanta nian.

Tan ne’e atu atinji lori povu moris iha hakmatek tenki iha momentum restaura pripnsipiu libertasaun povu nian ne’ebé uluk sai hanesan baze ba libertasaun nasional nian katak estadu ka Governu foun mai labele hanoin fakar osan deit maibe tenki hahú ona hanoin kona ba jerasaun futuru oin mai nia moris.

Nia sujere atu gasta osan la’ós deit ba finansia projetu ida halo aban sobu, labele aprova osan hodi sosa kareta Prado ba deputado sira, aumenta osan pensaun vitalisia ba ukun nain sira, tenki aloka osan atu bele liberta povu ne’e husi kiak tanba prinsipal liu povu Timor tenki iha uma ho Bee mos ba sira, sira mos presisa oan sira atu ba eskola ho kualidade edukasaun ne’ebé diak, sira mos presiza ba tratamentu saude ne’ebé diak. (BT)

Business Timor