Politikus Obriga Eleisaun Antisipada, Ita Julga Partidu Liu husi GOLPUT!

Husi: Sancho Xavier* | opiniaun

Situasaun politika atual dadaun ne’e i’is boot ona, atu konintua sae foho mos laforsa atu tun fali mos labele, gantun deit ona. Maske nune’e hau fiar sei lahamosu krize social iha ita nia rai. Portantu Sitausaun sira ne’e hatudu la’os POVU mak hanoin kiik maibe POLITIKUS sira mak kakutak kiak hanoin INFANTIL tamba hatene jogu malu deit povu nia sakrfisiu nebe povu fo tiha ona ba sira iha eleisaun ba partidu politiku sira iha loron 22 Jullu 2017 liu. Poder ne’e povu fo’o sukat husi kadeira partidu lima hetan lado’ok malu, (FRETILIN 23, CNRT 22, PLP 8, PD 7, KHUNTO 5) ho rezultadu ida ne’e mak obriga Governo ida moris tenki ho koligasaun hodi bele duru ba periodu ida tinan lima nian. Maibe ohin loron saida mak akontese, wainhira Governo harii tiha simu tiha tomada pose, teatru politika komesa mosu ke’e malu no resposta malu kona-ba prosesu negosiasaun formasaun Governu, Asina plataforma Aliansa Maioria Parlamentar husi opozisaun no ikus hatudu iha vota afavor ba rejeisaun programa VII Governo.

Teatru politika entre Governo Koligasaun Minoritariu- GKM ho Opozisaun Maioria Parlamentar – OMP iha objetivu ida deit mak servi povu maibe Tamba lider politikus sira ambizaun deit ba kadeira atu ukun, ikus mai husik obriga povu tenki moris deit ho rumoris no inserteza nia laran. Nune’e sira kontinua jogu malu maske ita nota momos hela. Serake ita kontinua fo votus ba sira kareira sira obriga atu loke tan eleisaun?

Tebes duni, joga malu entre GKM Vs OMP sai manas liu tan, no iha posibilidade ikus sira sei obriga povu atu hola parte iha sira nia jogu ne’e. Tamba ne’e hau hamosu artigu ida ne’e atu ita prezisa hatene senariu ne’ebe dadaun ne’e ho jogu politiku atual, atu nune'e ita labele hakfodak wainhira tensaun politika atual ne'e muda an derepenti to’o iha nia klimaks.

Senariu rua nebe dadaun ne’e la’o mak: senariu ida; Governu-GKM hakarak dada ba eleisaun antisipada, ho agrumenta katak wainhira politikus sira lahanoin ba povu nia susar no laiha sentidu estadu hodi konta programa Governu, lafasil atu entrega ukun ne'e ho gratuita maibe dezisaun tenki fila ba povu mak deside. Senariu ida ne'e pozibilidade akontese iha inisiu tinan 2018. Senariu rua: OMP hakarak dudu ba Prezidente foti dezisaun hamosu VIII Governo forma husi OMP, ho argumenta katak ne'e dalan demokrasia no tenki hakruk ba konsituisaun. Hau nia leitura senariu ida la'o lalais los no posibilidade sei akontese semana oin dia, bele iha loron 20 Nov.

Hau nia konklusaun ba senariu rua ne'e, husi GKM no mos OMP sira hotu iha ambisaun maka'as kaan deit ba poder atu ukun. Rasaun tambasa? Sei politikus sira mak hanoin ba povu nia destinu karik, hahu kedas husi prosesu formasaun Governu hakotu kedas problema iha ne'eba, maibe tamba deit politikus sira nian kaan atu ukun hodi sira jogu malu tiha iha povu nia terus leten. Lider no politikus sira haluha tiha katak kbiit kadeira nebe sira nia partidu hetan iha eleisaun ne'e laos sira nia familia uma laran deit mak vota ba, ema barak mak soe nia tempu iha momentu eleisaun nian.

Politiku sira hatudu momos ona ba ita, katak politiku sira so hatene deit mak jogu malu iha kadeira leten, lahanoin povu kiik sira oras ne'e moris deit iha rumoris no inserteja nia laran. Maske politikus sira hatene hela ida ne'e maibe sira kontinua obriga, Maske GKM ho OMP mos hatene hela katak entre ida 'dudu malu' no ida 'dada malu' ida sei monu ba rai kuak, maibe sira kontinua halimar tamba sira konfia povu iha sira nia kotuk, no sira lider partidu sira tebe rai no fiar an demais katak wainhira fo netik tiha serbisu oan ruma koodenador sira, ka halibur hela deit iha tempu sira situasaun sira hanesan hodi gasta nia osan oituan ba sira han hemu nian, ga lori netik sira balun ba visita netik rai, ho meius sira nune’e lider partidu sira hanoin militante sira iha kraik mentin tan deit hodi apoiu sira iha kulaker jogu politiku ne'ebe sira halimar tamba sira kaer hela iha leten ne’e. Lider partidu joga koordenador sira, koordenador sira tun joga fali militante sira iha kraik mak kala aat didiak, sira iha kraik ne’e mak kala manan netik gazolina litru ida ba motor no tua sabu aqua oan ida hodi hamans netik fuan para kontinua viva vida deit. Ida ne’e mak tradisaun politika oin loron iha ita nia sosiedade nia leet.

Nune’e hau nia konklusaun, nu’udar Joven ida nebe seidauk involve an iha partidu ruma, hau hakarak fo hanoin ida ne'e ba maluk joven sira seluk, uza ita nia kbiit edukasaun nebe iha hodi bele kontrola an hodi labele sai atan ba partidu politika i labele sai asu siak ba politikus sira nia interese. Se ita lakonsege ukun ita nia an mak politikus sira halo ita hanesan los ‘boneka uza fila’ ne'ebe sira kaer remot buti tuir sira nia gostu, ne’e ida. Rua, Hau fiar katak ema barak sei lahakarak ida ne'e, tamba joven maioria nebe susesu iha nia estudu laos apoiu husi partidu nia osan maibe inan aman sira nia sakrifisiu buka osan hodi sustenta oan sira eskola no matenek. Tolu; Politikus finji haluha katak eleisaun ne’e ita soe tempu barak, soe ita nia eskola, soe ita nia serbisu, balu dalaruma ita tenki la’o ain husi dook ba sentru votasaun.

Tamba ne’e ikus liu hau konvida maluk joven no estudante sira, fihir ita ida-daik nia didiak, refleta took hateke fila ba kotuk hodi hanoin sakrifisiu sira nebe ita halo hodi fo votus ba eleisaun. Nune’e obrigasaun tenki fo votus ba eleisaun antisipada. Eleisaun ne’e ita nia direitu atu tuir ka latuir maibe nu’udar sidadaun diak ita fo ona kontribuisaun boot ida, ita fo tiha ona votus dala iha eleisaun jeral ne’ebé Governu organiza maibe politikus lahatene kuidadu hetok sira halimar fali poder nebe ita fo. Nune’e mai ita hotu julga POLITIKUS kaan ten sira no julga sira liu husi hodi latuir eleisaun. GOLPUT!

*Hakerek na’in nudar Alumni Universidade Dili (UNDIL) 2011. Serbisu iha Fundasaun Mahein (FM). Iha kritika no sujentaun favor haruka iha hau nia email: sancho_xavier@yahoo.co.id i Hp 77455269. Obrigado