quarta-feira, 28 de maio de 2025

Ex-deputado filipino, acusado do homicídio de 10 pessoas...

...e advogado português são detidos e "agredidos" em Timor

CNN | Lusa

Vários jornalistas estão à porta do Ministério do Interior, à espera de falar com algum responsável daquela instituição, mas até ao momento não foram autorizados a entrar

O político filipino Arnolfo Teves Júnior foi detido na sua residência em Díli, juntamente com um advogado português, por elementos das forças de segurança, que terão agredido os dois, disse à Lusa fonte ligada ao processo.

Segundo a fonte, o advogado do escritório CRA Timor encontrava-se em casa do antigo deputado filipino quando entraram as forças de segurança, tendo os dois sido algemados e agredidos e levados para o edifício do Ministério do Interior.

O advogado português, que ainda se encontra no Ministério do Interior, já não está algemado e já está na posse do seu telemóvel, disse a mesma fonte, explicando que este não pode sair do edifício, porque lhe disseram que precisam de interrogar o político filipino.

Vários jornalistas estão à porta do Ministério do Interior, à espera de falar com algum responsável daquela instituição, mas até ao momento não foram autorizados a entrar.

No local, estavam também dois advogados portugueses da CRA e o advogado timorense José Ximenes, que estiveram cerca de 45 minutos à espera de entrar no Ministério do Interior.

Setor Privado Avança: Governo Precisa de Política de Atração de Investimento

DILI, STLTIMORLESTE.com | # Traduzido do tétum para português

Para que o sector privado avance, o Governo necessita de boas políticas para atrair grandes investimentos nacionais e internacionais.

O Presidente da República, José Ramos, afirmou-o aos jornalistas em conferência de imprensa no Palácio Presidencial Nikolao Lobato, no Bairro Pite, terça-feira (27/05/2025).

“O sector privado está a avançar, o Governo deve adoptar políticas que atraiam grandes investimentos internacionais e nacionais. Um grande problema para o sector privado em Timor é o custo da electricidade. A nossa electricidade é mais cara do que no mundo.

Em segundo lugar, o Hotel Timor, que paga 30 mil dólares mensais, precisa de investir para expandir o hotel e pagar bem aos funcionários. O Governo precisa de entender isso.

“O Governo precisa de compreender isto para dar mais dinheiro aos investidores, para que o sistema bancário funcione de forma mais eficiente. O Governo investe no sistema bancário para que possam obter empréstimos com garantia e juros baixos”, disse o Presidente Horta.

O Presidente afirmou que não existe nenhum exemplo mais intensivo para intensificar a economia rural das mães em Maubesi, Ainaro, onde cultivam cana-de-açúcar. A plantação é boa para a saúde. A produção é elevada, mas a forma como o colocam no mercado deve ser feita com base no preço do aluguer, mas o aluguer é muito caro. Portanto, o dinheiro que as mães vendem da cana-de-açúcar é 80% pago pelo transporte.

O Chefe de Estado disse que as mães de Aileu e de onde quer que vão vendem os seus legumes. Pago o transporte, produzem couves e legumes durante dois meses e três meses, e transportam 14 caros para a viagem, a um preço de 160 dólares, 14 sacos de legumes por 200 SU$, mas muitos já foram transportados.

"É por isso que até agora não tenho uma boa estratégia. Ouvi falar de trabalhadores no estrangeiro que se tornam escravos das pessoas. Quem diz isso? Mangame fala, não sei. Trabalhar em qualquer lugar normal pode funcionar na Austrália, pode funcionar em Timor, trabalhar nos Estados Unidos, onde normal não é escravatura", disse.

O Presidente da República disse: "Façam qualquer trabalho para melhorar a vida das pessoas, porque milhares de trabalhadores estão à procura de emprego no estrangeiro. O Governo está a fazer melhores programas com a Austrália, a Coreia, o Japão e outros países para trazer trabalhadores para trabalhar lá."

O Chefe de Estado referiu que é necessário formar os jovens para aumentarem as suas competências e capacidades, para que possam trabalhar no estrangeiro e reduzir o desemprego no país.

"Vão para o estrangeiro para aprender e ganhar dinheiro para enviar para as suas famílias durante 5 anos e 7 anos, com grande experiência. Isto é como uma escola, como uma universidade, o Governo deve." "Avaliar cuidadosamente, em conjunto com a SEFOPE e o país, a possibilidade de iniciar cursos de inglês anualmente, de acordo com as necessidades da língua, da eletricidade e de outras questões que possam ser resolvidas", disse.

Afirmou que existe um bom plano para os próximos anos: a economia de Timor-Leste está forte e os cidadãos que trabalham no estrangeiro também regressam com uma sólida experiência, mas o Governo, através do Primeiro-Ministro, deve dar orientações firmes para tal.

Suara Timor Lorosae | (ie) | Imagem: Presidente da República (PR), José Ramos Horta. (Foto: STL/Emerenciana Pinto)

ASEAN | PR Horta fo Parabens ba PM Xanana

DILI, STLTIMORLESTE.com – Prezidente Republika (PR), Jose Ramos Horta hatoo parabens ba IX Governu liu-liu Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmao, tanba ho fuan laran bele lori Timor sai membru Full ASEAN.

Prezidente Republika Jose Ramos Horta hatoo kestaun nee liu husi Konferensia Imprensa iha Palasiu Prezidensial Nikolao Lobato, Bairo Pite, Tersa (27/05/2025).

Prezidente Republika hatete, fo parabens ba Primeiru Ministru tanba nia kaer prosesu adezaun ASEAN nee ho laran, PR fiar tinan rua, tolu ba oin nee sei falta deit ba IX Governu aselera ekonomia, fasilita investimentu, hatun, hamate birokrasia oin-oin.

Prezidente Republika dehan, kona-ba asesu ba adezaun ba ASEAN, Xefe Estadu ba ASEAN deside tiha ona umanidade Timor Leste bele tama iha Simeira iha fulan Outubru, Primeiru Ministru too aban nunee nia bele koalia liu tan fali, PR husik deit ba Primeiru Ministru bele koalia liu tan.

“Ba hau mak nee, bainhira hau simu todan nuudar Prezidente, hau hatete, klaru, loos, laiha duvida ba objetivu estratejiku ita nia adezaun ba ASEAN. Maibe nee laos deit Prezidente hatete, objetivu estratejiku Timor Leste tenke tama ASEAN. Maibe Prezidente tenke iha parseiru ida, parseiru nee governu, depois avizu makaas nunee ita konsege tama duni ASEAN,” dehan PR Horta.

Prezidente Republika dehan, prosesu nee laos deit Prezidensia Republika hatete, tanba ASEAN objetivu estratejiku ida, depois tenke halo kontaktu, loby, laos dala ida deit, laos ba vizita deit, vizita estadu hanesan PR halo agora membru sira hotu-hotu menus Tailandia, tanba momentu neeba sira muda governu, too agora seidauk iha oportunidade atu ba vizita.

“MNEK ba prepara vizita estadu ida nee tempu lubuk ida atu sira neebe simu prepara sira presiza. Dala barak hau hatete ba amigu sira, imi lalika lakon tempu vizita estadu, hau ba deit. Maibe laos nee deit depois membru governu mos ba, tenke kontinua asuntu nee iha media, tenke koalia mos sosiedade sivil sira, liu-liu akademiku. Maibe nee mos la sufisiente, sira halo desizaun iha Phnom Penh Novembru 2022 hatete, Timor Leste bele tama hanesan kondisaun ida tama. Depois Maiu 2023 momentu neeba sei VIII Governu, hau Prezidente Republika ona, seidauk iha eleisaun, no sira adopta Road Map, depois fulan Julhu IX Governu Konstitusional toma pose, no hau asiste governu tenke tau elementu ida ba Visi MNEK ba ASEAN atu foku ba ida nee,” katak PR Horta.

Xefe Estadu dehan, Primeiru Ministru tenke mos foku ba ASEAN, labele hanesan nee asuntu ida hanesan sira seluk. Governu mos servisu diak iha Primeiru Ministru nia lideransa hamutuk ho Prezidensia Republika mak too ezekusaun Road Map nee kriteriu hitu sira rasik hatete, kriteriu neen kumpri, setemu kriteriu ongoin signifika labele hatete, prontu Timor Leste kumpri ona kriteriu hotu-hotu ba infraestrutura, ba ekonomia buat sira nee lao daudaun.

“Hau bele iha ona aeroportu rua ka tolu, prosesu nee kuaze bele hatete, ongoin nunka bele remata, tenke hadia tan. Entaun importante mos relasaun konfiansa neebe lideransa IX Governu maun boot Xanana ho Prezidente Republika dezenvolve líder sira, opiniaun publika. Maibe, hanesan hau hatete, Primeiru Ministru sei toma mai mak esplika diak liu tan, Vise MNEK bele esplika diak liu tan. Hau iha nee hau fo parabens ba Primeiru Ministru tanba nia kaer prosesu adezaun ASEAN nee ho laran, no hau fiar tinan rua, tolu ba oin nee sei falta deit ba nonu governu aselera ekonomia, fasilita investimentu, hatun, hamate birokrasia oi-oin, hatun, hamate tiha Institutu Publiku lubuk ida neebe la halo buat ida anesan SERVE.IP nee mak la vale buat ida devia hamate tiha halo ida deit hanesan tarde investe,” katak PR Horta.

PR Horta dehan, tenke fo poder ba trade investe, trade investe laiha poder ruma, halo deit mak Forum, mais depois investedor sira hakarak rejista kompanhia, hakarak dada investimentu, hakarak lisensa ida nee demora.

Suara Timor Leste | (eme)