SERVE REJISTA KOMPAÑIA LOKAL HO ESTRANJEIRU RIHUN 10

Diretur Servisu de Rezistu e Verifikasaun Empresarial (SERVE), Florêncio Sanches informa, hahu fulan Juñu 2013 to’o fulan Julhu 2015 SERVE rezista kompañia lokal no estranjeiru hamutuk rihun 10 resin.

“Iha tinan rua ikus SERVE rezista kompañia hamutuk 2 mill ital ema estanjeiru no Timor-oan, depois ita foin fahe ba tipu 6,” dehan Diretur SERVE Florêncio Sanches ba JN-Diario iha edifisiu SERVE Obrigadu Baracks Dili, Tersa (4/8).

Diretur ne’e deklara, primeiru negosiu ho naran Enin hamutuk empresarial 3541, kompania ho tipu Unipesoal hamutuk empresariu 4708, kompañia ho tipu Lda, hamutuk empresariu 1819 sosiedade anonimu iha 26 deit, empresa públiku iha ida ne’e Governu parseiru entre privadu ho públiku,kompañia internasional iha tinan rua nia laran foin rezista 40.

Timor-Leste la bele jeneraliza kompañia internasional sira sei ema sira lokal ne’ebe mak fa’an no ema estranjeiru ne’ebe maka tama mai hari kompañia mós ema internasional lae, tuir lei se hanesan ne’e entaun ema estranjeiru ne’ebe mak mai estabelese ona kompañia iha TL hamutuk 1567.

“Que dizer ida ne’e pursentu 15 ho total Timor-oan n’ebe ke iha, Timor ema Rihun sanulu maibe, estranjeiru ema foin rihun ida, agora fila-fali ba ema estranjeiru hanesan Cinezas ou Europa ka ema husi indonesia hanesan ne’e, tuir ita nia lei sosiedade Komersiais Nu.4/2004 regula sai hatete, katak nia regula ema ne’ebe mak na’in ba kompañia la hare husi nia sidadun, la hare husi sira nia sidadania,” tenik nia.

Nune’e nia haktuir, ema estranjeiru kuandu tama mai ho nia osan uitoan ka barak, nia kumpri lei sosiedade komersial governu no nasaun ida ne’e ho lei ne’e, komesa sira nudar emprejas nasional, entaun sira nia ema maka ema estranjeiru sira nia kompania nasional tanba lei maka fó dalan, nune’e lei ne’e rasik la hatete nia sidadania, e lei husu deit ninia sosiu signifika katak, ema ho ema, no individu ho individu, no mós kompañia ho kompañia.

“Sekarik ita nia públiku sente katak, emprejariu laos Cinezas deit, estranjeiu sira ne’ebe mak nai halo ona sira nia negosiu iha rai laran ladun fó ona valor ba ita rai laran, ita bele tu’ur hamutuk hatete fali katak, tenke ser reve lalais lei ida, tanba lei ne’e inpaktu negativu ona ba ita, maibe ita hamutuk la bele dehan Ministeiru ida deit ita hotu, intedades tomak kontribuisaun hamutuk atu troka,” nia haktuir.

Tuir nia katak, ema barak hatete verbal katak, Cinezas agora dadaun domina, tuir sistema ne’ebe maka SERVE rejista la hanesan ho ida ne’e, 15 pursentu ema estranjeiru maibe husi 15 pursntu husi emprejas nasional ne’ebe SERVE rezista to’o ohin loron, sira to’o iha 15 pursentu deit maibe, 85 pursentu mesak Timor-oan deit.

“Problema ne’ebe ita hotu hasoru maka ne’e, ita kuandu ba iha Colomera ka Munisipiu no ita hetan ema Cinezas nain lima maka tu’ur hela hamutuk ho ita Timor-oan nune’e ita hili mak se’e, entaun ita la sura ona Timor-oan, maibe dala ida tan, ema estranjeiru klaru ema estranjeiru maka hari mós kompañia iha Timor-Leste sira kumpri pelu-menus lei tolu (3), Primeiru lei sosiedade Komersiais Nu.4/2004, lei ida ne’e maka regula kualker ema,” nia tenik.

Nia sublina katak, ema estranjeiru sira mós kumpri lei tolu hanesan lei sosiedade komersiais N.4/2004 lei ne’e mak sei regula kualker ema la hare husi sidadaun katat, ema hakarak hari kompania iha Timor-Leste kumpri lei ida ne’e maibe sira kumpri, tuir nia katak, dekretu lei Nu.35/2012 ida nee sira kumpri mós, no mos dekretu lei Nu.7/2006 ne’e atu hatudu ba sira katak, dekretu lei ne’ebe temi maka halai liu ba kódigu komersia.

“Ema barak hatete fali ne’e laos investementu klaru katak laos investementu maibe tanba sa, investementu nia lei ne’e ketak, agora bele ou labele sira ne’e ba investe ita la hatene tanba sa hau kumpri ita boot nia lei katak hau lakohi investe e hau hakarak halo negósiu buat rua ne’e la hanesan, ema tenke mai halo negósiu maka hau temi dadaun ne’e, ida mai investe seluk investe kona fali lei investementu ninian,” tenik nia. car  

Jornal Nacional