quinta-feira, 15 de setembro de 2016

Konferénsia ne’ebé marka tinan 20º hosi atribuisaun Nobel da Páz ba Ramos-Horta no Ximenes Belo


Ema sira ne’ebé simu prémiu Nobel sei mai halo parte iha Dili, fulan outubru debate ida ne’ebé komemora tinan rua-nulu (20.º) hosi atribuisaun Prémiu Nobel da Páz ba José Ramos Horta ho Ximenes Belo, tuir informasaun hosi organizadór eventu haktuir. 

Alénde timor-oan rua ne’ebé simu prémiu iha fulan outubru-1996, debate ne’ebé hala’o iha Dili, sei konta mos ho partisipasaun hosi Brian Schmidt, Prémio Nobel da Física de 2011, Finn Erling Kydland, Prémio Nobel da Economia 2004, Muhammad Yunus, Prémio Nobel da Paz de 2006 e Richard John Roberts, Prémio Nobel da Medicina de 1993.

Durante konferénsia loron rua, halo parte mos Adama Dieng, konselleiru Espesiál hosi sekretáriu-jerál Nasoens Unidas ba Prevensaun Jenosídiu, ho Gunnar Johan Stålsett, bispu Luterano Emérito de Oslo, iha Noruega.

Konferénsia ne’ebé sei hala’o ho tema "Sidadania, Dame no Bem-Estar", maka marka momentu importante ida ba luta libertasaun Timor-Leste, bainhira iha outubru-1996, Komité Nobel fó sai anúnsiu kona-ba desizaun hodi fó Prémio Nobel da Páz ba timor-oan rua.

"Ezisti forsa iha Istória ida ne’ebé poderozu liu fali forsa militár nian. Violénsia no terór sei lakria dame. To’o iha ema ida manan duni korajen hodi hamonu sírkulu visiozu hosi violénsia ne’ebé lafó oportunidade ba dame duradouru ida", tenik prezidente hosi Komité Nobel Noruegés, Francis Sejersted, iha serimónia entrega prémiu.

Iha tempu ne’ebá, Francis Sejersted elojia asaun hosi vensedór nian, ne’ebé fó klasifikasaun ba Ramos Horta hanesan portavós internasionál kona-ba kauza timor-oan nian no nia (Horta) maka buka oportunidade oioin hodi bele hetan solusaun pasífika ba konflitu.

Bispu D. Ximenes Belo mak sai hanesan reprezentante hosi esperansa povu nian ba futuru di’ak, tanba bispu halo tentativa ba rekonsiliasaun, sai mediadór nomós buka atu hamenus konflitu.

Selebrasaun hosi tinan rua-nulu (20.º) ne’e, sei hahú ho Serimónia Solene iha Parlamentu Nasionál, inklui debate naruk nomós sesaun temátika oioin ba iha área Justisa no Direitu Umanu, Ekonomia ho Finansas, Siénsia no Teknolojia, nomós Saúde ho Medisina.

Tuir programa provizóriu, sesaun solene sei hala’o iha 7-outubru ho intervensaun hosi mos Prezidente Repúblika, Taur Matan Ruak, prezidente Parlamentu Nasionál, Adéritu Hugo da Costa, hosi José Ramos Horta no Ximenes Belo.

Konvidadu de onra no líder timor-oan barak mos sei halo parte iha debate naruk, hala’o iha loron refere, iha oras lorokraik, ne’ebé sei taka hosi primeiru ministru, Rui Maria de Araújo, molok han-kalan ne’ebé oferese hosi Taur Matan Ruak, iha Palásiu Prezidensiál.

Iha loron tuir mai, sei iha mos sesaun temátika ne’ebé konta ho prezensa hosi konvidadu nomós espesialista internasionál ho nasionál sira.

SAPO TL ho Lusa 

Sem comentários: