F-FDTL atake Rezidensia Komandante L-7 - Komunikadu imprensa

F-FDTL atake Rezidensia Komandante L-7 no Oan-Kiak iha momentu Povu Timor-Leste festeza loron Lulik Falintil

“Abaixo brutalismu no Vandalismu iha Timor-Leste”

“Viva Falintil no Viva Defensor Povu nia”

Komunikadu imprensa

        

Faktu akontesimentu

Iha loron 20 agostu madrugada to loraik  F-FDTL hala’o sira knar hodi kontrola iha area besik uma sorin residensia L-7 no oan-kiak, iha parte karuk F-FDTL kolaka iha dalan Kompania Baniwaga no parte sorin kuana iha uma andar BTK nia leten.

Mais ou menus tuku 10.15 dadersan, membru F-FDTL balun mai ho intrevensaun forsada hodi tama areador rezindesia komandante Falintil L-7 no Oan-Kiak nia uma. Iha atake ne’e membru F-FDTL mai hasai liafuan la umanu ka lamerese ba familia sira iha rezidensia ida ne’e, koalia liafuan Milisia no traidor hasoru familia sira, komandante L-7 no oan-kiak. Membru F-FDTL sira mos lori ho armamentu funu nia kompletu inklui matrailadores, kilat hodi mai obrigatoriamente insulta no halo tratamentu la umana ba familia sira iha uma refere.

Objetivamente hakarak fo hatene ba publiku katak, situasaun atake rezidensia ne’e, halo husi membru F-FDTL ne’ebe marka seguransa iha uma andar Emprensa Indonezia BTK nia. Membru F-FDTL hirak ne’e tama uma agresivamente, no PNTL ne’ebe seguransa iha rezidensia nia oin mos tama ba rezidensia hodi observa no hakalma asaun brutalismu husi membru F-FDTL.

Depois hetan atake iha rezidensia L-7 no Oan-Kiak, entre atakante sira, forsa F-FDTL ida dehan nune’e ami kolaka siguransa iha ne’e tanba hatene katak imi subar Mauk Moruk iha uma ne’e, Ba liafuan ne’e ami familia sente hanesan trosa no insulta ida, foin deit mak too tinan ida forsa rua ne’e oho ami nia aman maibe sei dehan ami subar ami nia aman Mauk Moruk iha ne’e.

Ho liafuan imoral ne’bé koalia husi membru F-FDTL, hasoru familia komdante Falintil L-7 no Oan Kiak, hateten katak se mak haruka imi nia aman sira halo funu, no nia liman kotu, no hakilar husi membru F-FDTL iha uma kompanhia BTK nia leten, ho lian makas katak, oho tiha deit, labele halimar ho sira.

Komemorasaun Falintil

Nudar historiku ba Povu Timor-Leste hotu hatene katak 20 Agostu kada tinan hanesan loron ba Falintil ida ne’ebe ho misaun liman kroat povu nia. Falintil sira rihun ba rihun mak mate no aseita terus naruk iha ailran hodi defende povu Timor-Leste nia direitus no interese ba liberdade no ukun rasik-an. Liu tiha terus naruk Timor-Leste konsege konkista ukun rasik-an.

Povu Timor-Leste hatene katak Komandante L-7 no Oan-Kiak hola parte integrante iha komponente Forsa Armada ne’ebe ho naran Lulik Falintil hodi defende Timor-Leste husi Okupasaun ilegal Militar Indonezia nia. Komandante L-7 nia maun alin no membru Falintil atus barak mak mate tanba funu kontra militar Indonezia nia.  

Ami sente akontesimentu ne’e, laos deit viola ami nia direitu ba libedade no seguransa maibe mos sente nudar aktu insultu no xhoke ba ami familia ba sira ne’ebe sakrifika nia vida ba funu naruk hodi ita bele goja liberdade no independensia.

Istoria represivu no Lei Timor-Leste nia

Povu Timor-Leste hela ho sistema ditadura no represivu iha tinan barak nia laran, dezde ukun Portugues ate okupasaun ilegal Militar Indonezia nia. Aktu represivu hirak ne’e iha pratika oho, tortura, intimida, insulta no asalta arbitraria kontra Povu TL. Ho determinasaun, sakrifisiu no luta naruk povu nia, ita konsege kore an husi forsa opresaun militar, ba moris iha estadu ida livre no independente ida.

Hafoin Povu Timor konkista tiha nia liberdade, demokratikamente estabelese instituisaun demokratiku sira inklui adopta estabelese lei no regumalemtu oin-oin hodi asegura katak violasaun hotu ne’ebe povu simu husi Indonezia labele repete hikas husi Timor-Leste nia autoridade seguransa no defeza. Realmente kontraditoria makaas tebes husi Povu nia esperansa no aktu autoridade seguransa no defeza nia ba nia povu rasik.

Konstiuisaun RDTL, kodigu penal no lei internasional sira ne’ebe ita apta ba lei domestiku sira segura Populasaun tomak nia direitu ba liberdade, direitu ba movimentu, diretu ba privasidade no diretu ba seguransa ba nia an rasik. Lei sira ne’e halo hodi garantia katak aktu violasaun hotu kontra Populasaun autoridade siguransa mak satan netik no asegura maibe iha realidade violensia no krime mai husi membru instituisaun seguransa no defeza.   
  

Ejijensia

Hare ba faktu akontesimentu atake iha Komandante Falintil nain rua nia uma ne’e;

Ami konsidera katak autoridade F-FDTL komete violasaun ba knar lulik ne’ebe funu nain sira entrega hela, katak Instituisaun rua ne’e mak nudar liman kroak povu nia laos sai fali fonte violensia kontra nia povu ne’ebé loloos sira mak simu madatu atu defende no asegura nia povu.

Ami konsidera aktu ne’e viola Konstiuisaun, kodigu penal no lei no prinpisiu direitus umanus sira ne’ebe Timor-Leste opta ona sai lei domestiku.

Ami konsidera membru autoridade seguransa F-FDTL ne’e viola disiplina no regulamentu internal kona-ba prosedimentu atuasaun tanba, situasaun ne’e la bele justika para sakrifika familia ne’e nia direitu ba seguransa hodi hakat tama uma, sem iha mandatu no lisensa ruma.

Ami ho lian makaas, husu ba parte relevante hotu foti medida rigor para prosesa membru instituisaun rua ne’ebe komete violasaun grave kontra populasaun sira.

Ami husu ba parte kompetente relevante sira para halo investigasaun klean ba aktu brutalismu no vandalismu ida ne’e, nune’e iha futuru bele asegura konfiansa povu nia ba instituisaun rua ne’e nudar lutu ba nasaun no Povu nia.

Triste tebes tanba tinan 41 komemora loron lulik Falintil nia, maibe violencia no krime ne’ebé komete husi F-FDTL hasoru fila fali, komadante L-7 no Oan Kiak nia rezidencia iha Fatuhada. Lolos ne’e membru F-FDTL sira maka atu satan netik hahalok britalismu husi ema aat sira, maibe sira maka sai fali hun no autor ba Violensia no krime hasoru nia povu terus nain ida ne’e.

Dia 21 Agostu 2016

Ami ne’ebe saran lia

Eugenia Souza Gama (76661272) Aquelina Imaqulada Pereira (ninapreiraimaculada@gmail.com)