sábado, 11 de março de 2017

Prezidente timoroan hakarak kaer knaar "kontraditóriu" hafoin hakotu mandatu

Iha loron-sesta ne'e, Prezidente Repúblika timoroan admiti ona katak iha futuru bele kaer knaar ida "kontraditóriu" hodi evita atu koezaun polítika ne'ebé mosu iha Timor-Leste paraliza dezenvolvimentu no impende mudansa nesesáriu.

"Ha'u hanoin hanesan dalan di'ak, sai hanesan kontraditóriu. No kontinua hanesan buat ne'ebé ha'u rasik iha ohin loron. Ha'u iha hanoin diferente, ha'u tenta kontribui", Taur Matan Ruak afirma iha entrevista ba Lusa.

"Demokraisa la'ós hanesan fin ida, maibé hanesan dalan klaran. Ami nia objetivu maka hametin harmonia polítika no sosial, hodi estabiliza nasaun. Maibé, dalabarak ne'e la akontese, paraliza, bainhira laiha kontradisaun laiha mudansa. No tanba ne'e ha'u hanoin katak ami tenki hahú haree fali asuntu ne'e", nia explika.

Iha entrevista ida kona-ba balansu tinan lima iha Prezidénsia - ne'ebé nia mandatu hotu iha 20 Maiu -, xefe Estadu afirma ona katak serbisu nafatin no sei kontinua serbisu hodi "fó serbisu di'ak ida ba sidadaun sira, serbisu báziku sira".

"La'ós hanesan kontra projetu boot sira. Maibé entre nesesidade báziku urjente sira ho interese estratéjiku sira, di'ak liu ita investe maka'as mós iha buat ne'ebé maka liga populasaun nia moris loron-loron", nia refere.

Taur Matan Ruak, ne'ebé iha semana liubá konfirma ona intensaun hodi kandidata iha eleisaun lejislativu sira, insisti iha loron-sesta ne'e katak, tuir dalan formal, hanesan de'it xefe Estadu, knaar ne'ebé nia asumi duni, nune'e nia rejeita sé maka halo akuzasaun halo kampaña iha Prezidénsia.

Hatán kona-ba krítika sira ba deklarasaun sira iha loron-sesta ne'ebé nia konfirma ona nia ligasaun ho Partidu Libertasaun ba Povu (PLP), Taur Matan Ruak hatete katak "buat hotu bele akontese" hafoin loron 20 Maiu, bainhira hakotu nia mandatu nu'udar Prezidente.

"Ha'u laiha naran iha estatutu PLP nian. No iha Timor hanesan vale, hanesan legal, la'ós espekulasaun ida. Ha'u sei hatete bainhira ha'u hakotu mandatu, maibé agora hanesan espekulasaun ida. Ha'u nia espekulasaun, bele akontese no mós bele la akontese. Bainhira to'o tempu ha'u sei hatete loloos ha'u nia hakarak", nia afirma.

Lian balun ne'ebé halo krítika sira la konkorda katak Taur Matan Ruak identifika hanesan besik ba partidu polítiku ida bainhira hein hela promulgasaun ba lei eleitoral hosi Parlamentu Nasional.

Komentáriu sira ne'ebé Matan Ruak rejeita ona, hodi afirma katak kestaun hanesan bele hato'o mós ba deputadu sira: "bainhira halo lei ba sira nia favor ka ba sira nia partidu hodi hamosu prejuízu ba ema seluk".

"Hanesan lejítimu husu ha'u maibé hanesan mós lejítimu husu ba sira. Ho ha'u hanesan de'it espekulasaun simples maibé sira hanesan ativu, hanesan membru sira hosi partidu sira, loron-sábadu ho loron-domingu sira halo kampaña. Ne'e iha intensaun loloos maibé PR maka la'e. Istória ne'e iha interpretasaun ne'ebé ladi'ak", nia afirma.

Nia insisti katak hanesan importante "ema sira hatene halo diálogu" no evita atu ladún iha debate "kona-ba sé maka manán ka lakon" no aumenta diálogu kona-ba oinsá hetan ideia di'ak sira, solusaun simples sira no di'ak hodi rezolve problema sira" nasaun nian.

Xefe Estadu hatete katak iha Timor-Leste tenki aprende ho sala sira no ho ema sira seluk, buka loron-loron hadi'a prestasaun serbisu sira nian ba sidadaun sira.

"La'o hodi sukat sé maka iha liu kompeténsia sira, sé maka halo liu asaun. Ha'u nia problema la'ós ne'e, maibé haree dalan ne'ebé di'ak ba Timor. Bele halo ideia sira ne'ebé di'ak liu duké ha'u nian", nia hatete.

"Ha'u hatete beibeik: ema beik aprende ho nia sala sira rasik, ema idiota la aprende buat ida, ema matenek aprende ho ema sira seluk. No Timor tenki aprende", nia hatete.

SAPO TL ho Lusa - Foto@António Sampaio /EPA

Sem comentários: