quarta-feira, 12 de abril de 2017

Tinan Ne’e, Hahú Esplora Mina iha Same-Suai

DILI: Governu Timor­Leste asina ona kontratu ho kompañia esploradór minerais husi Timor­Leste no Austrália hodi hahú fura mina matan rai­maran, iha Same no Suai, tinan ne’e nia laran.

Governu Timor­Leste ofisialmente liu hosi Austeridade Nasionál Petróleu no Minerais (ANPM) fó fiar Kompañia TIMOR GAP Onshore Block, Unipessoal, Lda, (empreza subsidiária TIMOR GAP, EP), ho Kompañia TIMOR RESOURCES PTY LTD (empreza inkorporada iha Austrália), hahú halo estudu esplorasaun ba petrolíferu gás naturál iha Same no Suai.

Prosesu kontratu fahe produsaun ka peskiza ba esplorasaun petróleu iha rai leten (onshore) ho bloku A TL­OT­17­08 (Suai) no bloku B TL­OT­17­09 (Same).

Dokumentu ne’e, asina diretamente husi Prezidente ANPM, Gualdino da Silva no Diretór Kompañia TIMOR RESOURCES, David Fuller, asiste husi Primeiru Ministru, Rui Maria de Araújo, Ministru Alfredo Pires, Diretór Ezekutivu Timor GAP, Francisco Monteiro no Embaixadór Austrália ba TL.

PM Rui dehan, akordu ne’e importante hodi implementa TL nia planu no mehi hirak ne’ebé kria ona iha livru PEDN 2011-­2030.

“Akordu ne’e hatudu katak, ita nia planu dezenvolvimentu 2011­2030 la’o iha dalan loos”, tenik nia.

Tuir nia, ema barak la fiar no kestiona ho TL nia planu dezenvolve rekursu naturais ne’e sei la implementa, maibé ANPM no TIMOR GAP hatudu rezultadu ba estadu no povu.

Nia hatutan, importánsia husi dezenvolvimentu setór petróleu no gás durante tinan 10 ikus hahú kontribui makaas iha prosesu konstrusaun Estadu.

Ne’e duni, Xefe Governu hato’o parabéns ba servisu MPRM Alfredo Pires ho ekipa tomak ne’ebé halo esforsu makaas durante ne’e to’o hetan rezultadu.

Lori naran governu nia, PM Rui kongratula TIMOR RESOURCES ne’ebé iha konfiansa hakarak mai investe iha TL.

Fatin hanesan, Ministru Alfredo Pires dehan, Governu agradese tanba foin primeira­vés TL loke kontratu akordu hodi esplora rikusoin iha rai leten.

Nia dehan, Timor GAP hola parte kontratu porsentu 50 ba esplorasaun rekursu naturais.

Alfredo dehan, kontratu ne’e la’ós fasil, maibé kontratu ne’e regula akordu lubuk ida ne’ebé timoroan rasik maka halo.

Ne’e duni, husu atu TIMOR GAP no TIMOR RESOURCES bele deside programa no planu servisu ho di’ak liután. Entretantu Prezidente ANPM, Gualdino da Silva dehan kontratu ne’e nu’udar faze importante iha TL nian istória hodi investe osan tokon $100 ba primeiru etapa ho durasaun tinan hitu.

ANPM husu ba TIMOR GAP ho ninia parseiru TIMOR RESOURCES atu kolabora ho di’ak hodi hala’o sira nia servisu kontribui ba dezenvolvimentu esplorasaun setór petróleu TL.

Iha Dezembru 2015, governu aprova rezolusaun númeru 44/2014, loron 22, autoriza partisipasaun TIMOR GAP iha Contrato de Partilha Produção (CCP) tan onshore (rai­maran) no offshore (tasi laran) iha TL inklui mós rezolusaun foun Governu númeru 39/2016, 23 Novembru kona­ba sub­divizaun bloku petrolíferu, hosi negosiasaun direta ne’ebé termina bloku onshore no sudeste TL.

Iha lei 11/2005, loron 2 Setembru, lei atividade petroleiru nian, no dekretu lei númeru 6/2005, loron 11 Marsu fó ba MPRN hodi autoriza empreza ba indústria petróleu no gás hodi hala’o estudu, peskiza no dezenvolve rekursu petrolíferu ezistente ho objetivu atu fó másimu benefísiu ba nasaun ho povu.

Lei ne’e mós ninia termu kontratu petrolíferu hosi negosiasaun direitu ho baze interese públiku ba Timor GAP, empreza ida inkorpora no organiza tuir termu lei eziste iha RDTL, no ba Timor Resources, empreza inkorporoda iha Austrália ho naran kontrator ba CCP TL­OT­17­08 iha Covalima no Bobonaru no TL­OT­17­09 iha Manufahi no Ainaru nian.

“Kontratu ne’e asina ona ba oin sei esplora petróleu no gás”, dehan Gualdino.

Iha parte seluk, nia dehan, sira nia parte sei esplora mós rikusoin TL nian seluk tuir PEDN 2011­2030 hanesan, osan mean, osan metin, fatuk, simente, azuleju no seluk tan.

ANPM sei buka kompañia sira ne’ebé iha kapasidade atu asina kontratu hodi esplora rikusoin hirak ne’e.

“Ba oin sei asina akordu ho kompañia seluk atu esplora ita nia riku sira ne’ebé iha”, tenik nia.

Entretantu Prezidente CEO Timor GAP, Francisco Monteiro no Diretora TIMOR RESOURCES, Suellen Osborne, promete sira sei servisu hamutuk hodi halo estudu esplorasaun ba petróleu no gás TL nian tuir kontratu ne’ebé asina ona.

Eugenio Pereira - Independente

Sem comentários: