terça-feira, 23 de maio de 2017

MP husu prizaun efetivu ba jornalista akuzadu halo deklarasun falsu ba PM timoroan

Ministériu Públiku timoroan husu ona kastigu ida prizaun efetivu tinan ida ba jornalista timoroan ida ne'ebé julgadu, hamutuk ho nia antidu diretor, tanba krimi halo "deklarasaun falsu" relasionadu ho artigu ida ne'ebé ko'alia kona-ba atual primeiru-ministru.

Iha alegasaun ikus sira hosi kazu, iha Tribunal Díli, prokurador sira husu mós kastigu kadeia tinan ida, suspensa ba tinan rua, ba eis-diretor hosi jornal Timor Post Lourenço Martins.

Jornalista na'in rua hetan akuzasaun ho baze iha artigu 285 hosi Kódigu Penal timoroan nian, ne'ebé hatete kona-ba kastigu to'o tinan tolu no multa ba sé maka "hosi dalan ruma, iha autoridade ka públiku, ho konsiénsia falsu atribuisaun, lansa ka deklara kona-ba suspeita asaun krimi ida hasoru ema balun, ho intensaun atu hamosu prosedimentu kriminal hasoru ema ne'e".

Prosesu refere ba kazu ida ne'ebé hahú ho publikasaun, iha loron 10 Novembru, hosi artigu ida iha diáriu Timor Post ho títulu: "Suspeitu sira katak eis-asesor ida hosi Ministériu Finansa (MdF) entrega ona projetu ida ba empreza indonéziu ida".

Artidu ne'e inklui sala kona-ba faktu sira, inklui naran empreza ne'ebé laloos, no aspetu sira seluk ne'ebé maka koriji tiha hosi jornal iha loron tuirmai.

Iha deklarasaun ba Lusa, Oki insisti iha nia inosénsia, deklara katak prepara hodi kumpri desizaun ruma hosi tribunal no afirma, antes leitura hosi kastigu ne'ebé previstu ba loron 01 Juñu, katak momentu ne'e la hanoin atu apela.

"Sidadaun tomak hanesan iha lei nia oin. Tanba ne'e desizaun ruma hosi Tribunal, ha'u rasik no nu'udar jornalista ha'u sei kumpri. Ha'u rasik sei lakohi halo rekursu. Di'ak liu kumpri", nia hatete.

Konsidera katak responsabilidade ba artigu ne'e la'ós de'it monu ba nia, maibé mós ba nia superior sira iha jornal ne'ebé maka publika ona artigu, Oki hatete katak tenta ona dalabarak, lahó susesu hodi hetan reasaun ida hosi primeiru-ministru Rui Araújo.

Maski admiti "sala" iha naran empreza nian ne'ebé indika iha artigu, mantén katan "ohin loron sei hakerek fali notísia".

Bainhira insisti hosi Lusa hodi komenta pedidu prizaun hosi prokuradoria, primeiru-ministru Rui Araújo hatete ona ba Lusa katak "bainhira juís la aplika kastigu ida hanesan ne'e", nia haruka ba majistradu sira hodi desidi kastigu.

Governante fó hanoin katak "deklarasaun falsu hanesan krimi públiku ida no sé maka iha dever hodi serbisu atu bele iha justisa maka Ministériu Públiku" labele prejudika hodi "hatete de'it katak hasai kazu".

"Hosi ha'u nia parte, hanesan prejudikadu, buat ne'ebé hakarak de'it maka hatudu ba ema sira, liuliu ba belun jornalista sira katak tenki asumi responsabilidade bainhira hakerek artigu sira", nia afirma.

Iha akuzasaun, Ministériu Públiku konsidera katak Raimundos Oki "hafoin hetan tiha informasaun, la verifika lia loos hosi informasaun no la ko'alia ho ema ne'ebé sai prejudikadu, hodi hetan versaun loloos".

"Nia halo hodi atinji onra, naran di'ak no reputasaun sira hosi Rui de Araújo, maski hatene katak direitu sira ne'e hetan protesaun iha Konstituisaun no katak notísia la koresponde ba lia loos", refere hosi testu.

Editor hosi jornal Lourenço Martins mós "la haruka buka lia loos no autentisidade hosi informasaun sira ne'ebé publikadu" no autoriza de'it nia publikasaun.

Akuzasaun konsidera katak arguidu na'in rua "hatene katak notísia ne'e hanesan falsu" no katak ho publikasaun "prejudikadu sei hetan prosesu hosi investigasaun kriminal tanba deskonfia hala'o krimi sira durante kaer knaar iha funsaun públiku".

Kazu ne'e hamosu apelu oioin hosi organizasaun internasional sira jornalizmu nian atu primeiru-ministru timoroan, Rui Maria de Araújo, hodi hasai prosesu hasoru jornalista sira.

Rui Araújo, bainhira hatán, iha karta ba organizasaun internasional sira, hatete katak la troka liberdade imprensa ho "iresponsabilidade hosi imprensa" no nia labele halo parte iha gabinete prokurador nian hodi desidi katak avansa ka la'e ho kesar ne'e.

SAPO TL ho Lusa

Sem comentários: