PR HARUKA LPV BA TR ATU HAREE KONSTITUSIONALIDADE

Prezidenti Komisaun A Parlamentu Nasional (PN), trata asuntu konstitusionais, justisa, adminitrasaun públika, no poder lokal, Arão Noe, hatete katak, Lei Pensaun Vitalisia (LPV) ne’ebé mak Prezidenti Repúblika (PR) Taur Matan Ruak, haruka ona ba Tribunal Rekursu (TR), atu bele haree konstitusionalidade.

“Tuir konstituisaun ita hatene orgaun ida-idak iha  kompetensia hanesan PN halo lei, Prezidenti Repúblika nia kna’ar mak atu promulga ka sei  la promulga haruka ba Tribunal Rekursu apresia kuandu detekta iha inkonstitunalidade ruma. Tanba ne’e uzu kompetensia Prezidenti nian agora haruka ba TR atu halo anunsia em relasun ba materia. Hein katak iha tempu badak bele iha desizaun ida, nune’e preokupasaun públiku sira nian durante ne’e bele rezolve,”deklara Arão Noe ba Jornalista sira iha PN, Segunda (6/2/17).

Arão dehan, ho LPV ne’ebé PR haruka ba TR, mak TR detekta inkonstitusionalidade ruma, bele haruka fila-fali mai iha Parlamentu Nasional.

“Kuandu Tribunal Rekursu detekta inkonstitusionalidade ruma bele haruka fali mai depois Parlamentu bele anusia. Ne’e se iha. Se laiha Prezidenti promulga”esplika nia.

Deputadu Arão Noe husi bankada CNRT ne’e esplika mos katak, se LPV mak Prezidenti Repúblika la promulga la fo impaktu, tanba iha lei anterior bele vigora nafatin.

“LPV mak PR la promulga, laiha impaktu ida. Por em quanto lei anterior vigora nafatin ho artigu lei arterasaun ne’e iha artigu ultimo ne’e hateten revogatoriu, revoga tiha lei numeru 1/2007 kona ba Pensaun vitalisia. Agora se Prezidenti la promulga  to’o tempu mandatu PR remata entaun prosesu sira ne’e tenki la’o foun fali. Maibe lei anterior vigora nafatin tanba ne’e, LPV haruka ba TR para sira halo avaliasaun no foti desizaun ba artigu ruma ne’ebé inkonstitusionalidade ruma”nia hateten.

PR Taur la veta LPV

Nune’e mos, Parlamentu Nasionál (PN) rezeita informasaun ne’ebé hatete katak, Prezidenti Repúblika (PR), Taur Matan Ruak oras ne’e dada’uk veta no haruka ona Lei Pensaun Vitalisia (LPV) ba Tribunal Rekursu (TR).

Prezidenti Parlamentu Nasionál, Aderito Hugo hatete katak, tuir nia hatene, Prezidenti Repúblika seida’uk foti desizaun final ba LPV ne’e.

“Ha’u seida’uk rona katak, iha mekanismu ka korespendensia to’o nivel hanesan ne’e, saida mak ha’u hatene, Prezidenti Repúblika seida’uk promulga,” dehan Aderito Hugo ba jornalista sira iha Parlamentu Nasionál, Seguda (06/02).

Aderito Hugo hatutan, situasaun hanesan ne’e, normal iha ne’ebé de’it, tanba kompetensia tomak iha Prezidenti Repúblika nia liman.

“Ne’e la’os veta, Prezidenti Repúblika haruka Lei Pensaun Vitalisia ba Tribunal Rekursu atu halo pronunsia iha nia estatutu akordu ho konstituisaun ka la’e,” afirma Aderito Hugo.

Hatan kona ba Prezidenti Repúblika remete LPV ne’e ba Tribunal Rekursu tanba Xefi Estadu mantein ho nia pozisaun katak, tenki halakon total LPV ne’e, Aderito Hugo dehan, nia seida’uk bele fó komentáriu kona ba ida ne’e, tanba Prezidenti Repúblika seida’uk promulga LPV ne’e.

“Ha’u lakohi dehan buat ida, kuandu Prezidenti Repúblika seida’uk foti desizaun final, ha’u labele antisipadamente hatete saida mak Prezidenti Repúblika atu halo, ida ne’e Prezidenti nia kompetensia, kuandu ha’u halo prosesu iha Parlamentu nian, ne’e kompetensia Parlamentu nian, laiha ema ida atu nune’e, hanesan mós Prezidenti Repúblika ezerse nia kompetensia,” katak Aderito.

Iha fatin hanesan, deputadu Francisco Branco husi bankada FRETILIN mós dehan, nia laiha komentáriu kona ba ida ne’e, tanba ida ne’e poder exluzivu Prezidenti nian atu rekore ba Tribunal Rekursu.

“Inkonstitusionalidade laiha problema, Tribunal mak sei pronunsia ikus, inkonstitusional ka la’e,” katak Francisco Branco.

Nia hatutan, Prezidenti Repúblika bele veta LPV ne’e, sei dekreitu Parlamentu Nasionál ne’e hakanek konstituisaun.car/cos

Jornal Nacional Diário