sábado, 11 de fevereiro de 2017

Restaurante Kafé U’ut Halo Negósiu Diferente

DILI, (ANTIL) – Kontribui ba ambiente ho uza produtu lokál. Ida ne’e mak restaurante Kafé U’ut ne’ebé harii dezde tinan 2015 iha Mandarin halo negósiu ne’ebé diferente ho objetivu ida katak la’ós atu halo de’it negósiu maibé negósiu ida ne’ebé diferensa iha merkadu ho uza produtu lokál.

Liuhusi mikro negósiu ne’e, hatudu katak laós tenke presiza buat boot mak halo diferensa maibé nu’udar membru ida ne’ebé apoiu beibeik movimentu ida ne’ebé halai ba ambiente nune’e, haka’as-án hodi kontribui ba benefísiu ambiente nian.

Gally Soares Araújo, Jerente Kafé U’ut, ba ANTIL, Sábadu (11/2) iha Mandarin hatete, saida mak sira halo hodi hadi’a ambiente.

“Ita sei iha tempu atu hadi’a maibé filafali mai ita husi ki’ik to’o boot saida mak ita bele kontribui”, katak tan.

Tuir nia, impaktu ba ambiente han tinan ba tinan  hodi bele hadi’ak fali, hanesan moras karik kuandu krónika ona hadi’a susar.

Nune’e, atu kontribui ba impaktu ambientál, mikro empreza ida ne’e, Kafé U’ut, iha faze esperimentál, hakarak introdús coffe bag ka saku kafé nian ne’ebé servisu hamutuk ho kompañia Avani husi Jakarta, Indonézia ne’ebé estabelese relasaun di’ak oinsá dezenvolve produtu ai-farina kulit halo sai hanesan saku hodi troka plástiku, tohu kulit ba sedotan no kopu, batar u’ut ba fatin tau hahan (take away) iha Timor-Leste.

“Ba oin iha ideia di’ak barak ne’ebé sei kontribui ba ambiente iha Timór maibé ha’u mesak labele no sé karik hotu-hotu adere ba kauza ida ne’e bele halo diferensa iha tempu badak”, Gally dehan.

Saku ka bag ne’ebé restaurante ne’e prodús halo husi ai-farina kulit ne’ebé lasignifika katak lakompromete ai-han ai-farina ba ema maibé ai-farina nia kulit no fo’er sira ne’ebé lauza ne’e mak transforma  sai saku ka cassava bag, la’ós plástiku.

“Iha tempu kuandu nia (Saku) kontaktu ho bee-manas, nia u’ut tiha hanesan rai-rahun. Impaktu ba ambiente zerro tanba nia halo ho bahan kimia ne’ebé mínimu tebes nune’e impkatu ba rai ne’e konta laiha, porsentu 99 di’ak ba ambiente”, nia esplika.

Jerente Kafé U’ut nomós prezidente Movimentu Tasi Moos, hatutan, fo’er barak liu ne’ebé Movimentu ne’e hili halai liu ba setór restaurante  nian tanba sira mak kontribui maka’as ba lixu (nasi kotak).

Atu evita lixu sira ne’e, restaurante Kafé U’ut halo diferensia ba sasán ne’ebé mak atu utiliza loroloron no uza produtu ne’ebé amigu ba ambiente nian.

“Ami-nia take away halo husi batar u’ut hanesan substitui fali nasi kotak. Sedotan, ita bele imajina sé ema ida uza sedotan ida no nia naruk konta 30 centi ita kalikan populasaun Timór 1,2 juta ita sura to’ok hamutuk kilómetru hira mak ita gasta. Sé kilómetru hira ne’e mak lalakon nia sei ba fatin ruma no ita laiha fatin atu halo resiklazen entaun ikus mai nia fatin sei mosu iha tasi laran no rai maran hodi prejudika nafatin ita hotu ne’ebé hela iha rai ne’e”, nia kalkula.

Produsaun ba sasán hirak ne’ebé temi ne’e, hahú prodús serkade iha fulan-Novembru 2016  no bazeia ba nesesidade konsumidór, Kafe U’ut kada fulan utiliza ba kada produtu hanesan saku, kopu, sedotan no fatin take away nia hamutuk unidade 1000 no kontinua enkomenda ba fulan sira tuirmai.

Iha biban ne’e, Jerente husu ba restaurante ka supermerkadu balun ne’ebé hakarak hamutuk ho kauza hodi redus lixu no kontribui ba ambiente bele kontaktu ho Kafé U’ut kona-ba produtu no bele mós halo imprensaun ba logo bainhira halo negósiu no prontu atu kolabora hodi fó dalan oinsá mak prodús sasán ne’ebé halo husi produtu lokál ne’ebé impkatu zerro ba ambiente.

Jerente ne’e salienta, ba impaktu ambientál ne’ebé oras ne’e Timor-Leste iha, katak fila ba ema ne’ebé hala’o negósiu  tanba hatama produtu sira mai no kosumidór rai-laran laiha kulpa tanba laiha eskolla maibé Timór sei iha tempu atu hadi’a danus ida ne’e.

Enkuantu, restaurante ne’e mós nakloke atu koopera ho ministériu kompetente ho habelar informasaun ne’ebé iha atu impaktu labele maka’as liután.

José Violante Reis, Asesór Dezenvolvimentu Indústria, Ministériu Komérsiu Indústria no Ambiente (MKIA) hatete, iha tempu badak sei halo vizita ba mikro empreza ki’ik ida ne’e hodi haree kona-ba atividade restaurante ne’e.  (jornalista: Maria Auxiliadora; editora: Rita Almeida)

Foto: Gally Soares Araújo, Jerente Kafé U’ut.

Sem comentários: