SAIDA MAKA PSIKOLOJIA?

Objektivu ba artigu ida ne’e mak ne’e sei contribui ba koñesimentu kona-ba psikolojia. Tamba ne’e, ami uza taterik simples no asesivel ba ema hotu. Lia foun “psikolojia” mai ho gregu termu rua: “psykhé”,  ne’ebé signifika klamar, no “lógos”, ne’ebé signifika estudu. Nune’e, ita bele hatete ne’ebé psikolojia mak ne’e “estudu klamar”, ka mak ne’e área ida ba koñesimentu ne’ebé estuda prosesu sira hosi mente:

- sensasaun sira (buat ida ne’ebé ita senti bainhira buat ruma iha li’ur ativa/estimula ida hosi ita nia sentidu lima – haree, horon, rona, gostu no tatu)

- persepsaun sira (buat ida ne’ebé ita persebe no interpreta kona-bá hotu ne’ebé akontese )

- emosaun sira (alterasaun sira ba humor ne’ebé afeta ita an pozitiva ka negativamente, no la depende ba ita nia hararak)

- sentimentu sira (buat ida ne’ebé ita senti kleur no iha moris husi relasaun ho ema no sasan sira ne’ebé iha ita nia sorin: hadomi, hirus, amizade, laran-moras, haksolok, kalma, nervosu, foti-oin, preokupasaun, respeitu, kansasu, konfusaun, moe, frustrasaun, haraik-aan, satisfasaun, tristeza)

- hanoin sira (buat ida ne’ebé mente hamosu, iha forma hosi ideia, opiniaun, imajen sira ka grupu hosi lia foun sira ne’ebé representa buat ruma pertense ba pasadu, prezente ka futuru, ka ne’ebé mak ne’e fuan hosi imajinasaun).

Maibé psikolojia estuda mós komportamentu, buat ida ne’ebé ema sira halo: asaun no atitude sira ne’ebé ema sira manifesta. Ikustuir, psikolojia estuda maneira oinsá ema sira relasiona an ho hotu ne’ebé iha sira nia sorin – ambiente fiziku - no ho ema sira seluk – sosiedade. Psikolojia buka hatene kausa ida ba asaun ema sira – husu “tanbasá?” – no buka hatene oinsá bele ajuda ema sira atu muda, bainhira asaun sira ne’e la’os diak ba ema sira ka bainhira ema sira la sente an diak.

Oinsá ita bele haree, psikolojia estuda buat barak no atinje área barak hosi ema sira moris. Ba razaun ne’e iha nesesidade ba fahe psikolojia iha sanak sira oioin, oinsá ai ida; mak ne’e ida de’it maibé iha sanak barak. 

Ha’u ba refere iha ne’e ezemplu tolu maibé iha sanak barak tan:

Psikolojia Infantil estuda manifestasaun sira ba labarik sira mente nian, oinsá, porezemplu, evolusaun hosi ko’alia, hosi memória no desenvolvimentu ba aprendizajem. Piaget, psikologo husi Suiça,  koñesidu liu, iha área psikolojia ne’e. Sanak seluk mak ne’e Psikolojia Sosial, ne’ebé estuda komportamentu ema sira bainhira sira iha grupu sira, ki’ik  ka boot sira, oinsá mak ne’e sosiedade.

No, mós, Psikolojia Klínika, ne’ebé estuda problema emosional no komportamentu ba ema sira. Problema sira ne’e bele mak ne’e, porezemplu, rejeisaun, luto, stres, dezempregu, droga sira, hemu demais, violensia doméstika, depresaun, pâniku, ansiedade, no bele bá to’o moras mental sira grave liután. Iha artigu oin, ami sei fó informasaun tan kona-bá área koñesimentu ne’e, ne’ebé importante barak ba ema sira nia moris.

Autora: Ângela Rodrigues - Counsellor/Terapeuta

Bele Kontakta: email:rodriangie2@gmail.com – 78073834

Bibliografia

Costa, J. A. & Melo, A. S. (Eds.) (1998). Dicionário de língua portuguesa. (8ª ed). Lisboa: Porto Editora.

Significados.com.br (s.d.). O que é psicologia. Retrieved Mars 11, 2015 fromhttp://www.significados.com.br/psicologia/ (BT)

Business, Opiniaun  / Ângela Rodrigues