HUSU PR ELEITU HAKUAK EMA HOTU, TAU AS INTRESE NASAUN

Sosiedade Sivil iha Timor Leste no komunidade sira husu ba Prezidente Republika Timor Leste eleitu ba periodu 2017-2022, atu hakuak povu hotu, no hala’o knar Xefe Estado nian tau as intrese Nasaun hodi hases intrese grupo ka partidu nian.

“Ami nia haree mak kandidatu ho númeru sorteiu 2, Francisco Guterres “Lú-Olo” mak manan tenki tau ses ita nia ego, ita nia interese grupu partidu katak, ha’u ne’e Prezidente da Repúblika tenki hakuak ema hotu hahú husi Jako to’o Tutuala,Betano to’o Ataúro,nia tenki koalia ona interese ida ne’e nian, labele ona koalia fali ninia interese grupu partidu no mós labele koalia ona ninia personalidade, maibé tenki hatudu lider ba nasaun ona, aman ba nasaun, ema númeru um ba nasaun ne’ebé tenki hakuak ema hotu,”deklara diretor Organizasaun Naun Govermentais (ONG) Luta Hamutuk, Mericio Akara, ba JN-Diário iha ninia knar fatin Farol-Dili, Tersa (21/03/2017).

Mericio Akara hatutan, prezidente republika nudar komandante supremu Falintil Forsa Defesa Timor Leste (F-FDTL) tenke hametin seguransa ba Nasaun, prezidente tenke sai nafatin  simblu unidade nasional, kolabora diak ho nasaun viziñu no sira seluk, foti oin marka nasaun ninia pozisaun diak iha mundu internasional.

Iha biban ne’e diretur ONG Luta Hamutuk hateten katak, apresia povu Timor Leste, tanba iha maturidade hodi partisipa prosesu desde kampaña prezidensial to’o iha eleisaun laiha akontesimentu ruma hodi kria problema,ne’e indikasaun ida ne’ebé diak katak,demokrasia povu ninia maturidade komesa iha.

Merisio Akara dehan, povu determina fó votus ba kandidatu nain Francisco Guterres “Lú-Olo” no kandidatu António da Conceição “Kalohan” signifika kandidatu sira seluk povu seidauk fó fiar  ba sira, maibé ne’e hanesan sasukat ba sira atu prepara an diak liu ba oin.

“Ha’u koalia kona-bá kandidatura nain 2 hanesan, maun Francisco Guterres Lú-Ólo,ho António “Kalohan” kuaze sira reprezenta sira nia forsa liu husi forsa politiku partidu mak iha sira nia kotuk hanesan Lú-Ólo (FRETILIN, CNRT), Kalohan (PD, KUNTO no PLP) ho nia rejultadu realidade mak hatudu iha primeira periode de’it,”esklarese diretor Luta Hamutuk.

Maibe Mericio Akara dehan, importante prezidente republika eleitu,kria mos kooperasaun diak ho kandidatu prezidente nain 7 sira seluk ne’ebé mak la hetan konfiansa husi povu liu husi eleisaun jeral prezidensial 2017 ne’e.

Tamba ida seluk manan tiha ona hodi sente kontente no minimiza,no la liga ida ne’ebé mak lakon ne’e hanesan hatudu nafatin arogansia poder pesoal ne’e nia sei hasoru obstaklu katak,ema sei bele kestiona ninia lideransa nu’udar aman ba nasaun.

Prezidente tenki ba baze

Iha parte seluk Komunidade Suco Bairo Pite, Osorio dos Santos, husu ba Prezidente Republika eleitu tenki hakuak povu hotu, labele haree deit iha nasional, maibe tenki tun dereitamente ba iha area rural hodi haree povu ninia moris.

“Ami hanesan komunidade husu atu Prezidente eleitu importante mak ne’e,  tenki hakuak povu hotu husi rai ulun to’o rai ikun, no oinsa mak bele haree povu ne’e husi nasional to’o iha area rural,”haktuir Osorio dos Santos.

Iha parte seluk Komunidade Motael, Luis Fernandes haktuir, Xefe Estado eleitu tenki haree ba povu nia moris, no labele tau intrese partidaria nian.

“Ha’u husu ba PR karik ida ne’ebé mak manan, buat ne’ebé imprtante mak tenki tau intrese ba povu nian, labele tau intrese partidu nian iha laran,”husu nia.

Tuir nia katak, wainhira sai  PR ba rai ida ne’e, nia mos tenki hare ba sector 4 hanesan ekonomia, agrikultura, elektricidade nomos saude ho eduksaun, tanba povu iha area rural presiza liu mak seitor hirak ne’e.

Nune’e mos komunidade Motael, Natalia Sarmento esplika, hanesan sidadaun husu ba Prezidente eleitu tenki kumpri liafuan sira ne’ebé mak koalia ona iha kampaña.

“ Ita akompania iha kampaña, ita haree ita nia kandidatu PR sira koalia liafuan mesak diak, ne’ebé husu atu sira tenki halo tuir komprimisiu ne’ebé sira hato’o ona iha kampaña, tanba povu ne’e akompanha hela, ho liafuan sira ne’ebé sira koalia, entaun ami tenki hili sira, atu nune’e sira bele tau matan ba ami povu ki’ik sira,”tenik nia.

Lu-Olo merese sai prezidente

Iha parte seluk eleitor Julio Sarmento ne’ebé hala’o votasaun ba eleisaun prezidensial iha centru votasaun Sagrada Coração de Jesus (Sacrojes), Becora-Dili haree katak, Francisco Guterres “Lu-Olo” merese sai prezidente republika, e fiar katak iha eleisaun prezidensial 2017 povu fo konfiansa ba Lu-Olo tur iha palasio prezidente Aitarak-Laran nudar aman ba Nasaun RDTL.

“Ha’u hanoin hafoin kontajen buletin de votus ne’e hatudu momos ona katak, kandidatu ‘Lú-Olo’ mak sei manan, ita bele kompara no haree ona, kandidatu husi Fretilin ne’e lori votus rihun rua resin mak liu tiha kandidatu sira seluk, liu-liu kandidatu númeru 8, Antonio da Conceição ‘Kalohan’. No tuir ha’u Francisco Guterres ‘Lú-Olo’ mak merese hodi asume kargu núdar ema númeru 1 iha Timor Leste, tanba kandidatu refere iha ona sai prezidente republika ho ninia esperensia ukun no kompriende diak tebes konabá povu ne’e ninia susar no halerik,”haklaken Julio Sarmento.

Iha fatin hanesan, eleitor nudar pessoal seguransa Guardamor, Evangelino Pinto, no elitor  Helena da Costa, sujere kandidatu prezidente republika eleitu, atu tenke reforsa no dezenvolve area defeza seguransa hodi asegura no garante estabilidade ba povu tomak, tanba povu hakarak moris iha situtasaun hakmatek no livre.

Tuir observasaun JN-Díario iha sentru votasaun Sacrojes Becora-Dili nota katak, eleisaun ne’e la’o iha situasaun hakmatek tanba hetan apoiu seguransa husi pessoal seguransa PNTL na’in 4. Festa demokrasia refere hetan partisipasaun máximo husi sidadaun foinsa’e sira feto no mane mak hola parte ona idade 17 ba leten, inklui inan,  aman, ferik no katuas.

Dadus ne’ebé JN-Dário assesu husi Brigada núdar prezidente iha sentru votasaun, Bendito D. D. Guterres, hafoin kontajem remata, kandidatu Antonio Maher Lopes ‘Fatuk Mutin’ hetan votus 72, Francisco Guterres ‘Lú-Olo’ 2550, Amorin Viera hetan 17, José Neves ‘Sama Larua’ 53, José Luis Guterres ‘LUGU’ 110, Angela Maria Freitas 30, Luis Alves Tilman 78 no Antonio de Conceição ‘Kalohan’ 836. Enkuantu votus nulu 30 no branco 29. Tos/eni/Ito

Jornal Nacional Diário