Gill: Roger East Prova Ba Nia Na...

Tinta ho kaneta la Naton Hakerek Nutisia, Presiza Ran Haburas nia Nutisia

“Beran atu hamrik hateke ba funu maluk nia matan laran, ho lian tatoli laos dadolin katak bele kiik maibe aten boot naton atu hasoru, bele mukit maibe fuan boot naton atu hadomi hau nia patria atu satan hau nia povu ho hau nia isin mate”, Gill Guterres.

Loron 7 Dezembru 1975, Dili sai nakukun, natureza hotu hakmatek, laloran tasi ne’ebe baku mos lian sai nonok, loron ne’ebe tiru mai mos sente matan wen turu mai rai.

Tanis, hakilar, tauk hodi hasubar an iha ponte kais nia okos tanba hare aviaun, ró komesa mai hakat besik mai. Ema sira uza farda military [loren Red] ho kilat komesa halo desarma iha ponte kais Dili.

Iha loron memoria 7 Dezembru 1975, iha Ponte Kais Dili, 7/12/2017, jornalista Senior no nudar Prezidente Konselho Imprensa, Virgillio Guterres hatoo reflekasaun katak loron 7 Desembru 1975, hanesan loron babain nudar katadak ne’ebe ema hamosu atu sukat nia moris, hanesan mos loron seluk, loron hitu sira seluk iha fulan Dezembru, fulan ne’ebe hatudu an ikus liu iha tinan-tinan, nudar fulan haksolok nian, haksolok atu simu maksoin ba sira ne’ebe fiar iha moris seluk. Haksolok atu hahi, sira nia moris ne’ebe sira halo ba ema seluk.

“Ba ita Timor, emar Timor loron ida ohin, iha fulan hanesan ne’e tinan 42 liu ba, laos loron babain iha ita nia hanoin ka iha ita nia memoria, tanba loron ne’e laos deit tatadak atu sukat moris maibe mos atu tetu ita nia beran, beran atu sura ita nia isin mate, sira hotu ho ita nia memoria, hodi soi sira seluk ne’ebe sei moris nia istoria. Beran atu hamrik hateke ba funu maluk nia matan laran, ho lian tatoli laos dadolin katak bele kiik maibe aten boot naton atu hasoru, bele mukit maibe fuan boot naton atu hadomi hau nia patria atu satan hau nia povu ho hau nia isin mate”, Virgillio refleta.

Iha loron invasaun, laos Timor oan deit mak hasoru hahalok brutalidade hosi military Indonesia, maibe iha maluk jornalista hosi Australia Roger East tenke hapara nia vida, tanba hetan oho hosi military Indonesia iha ponte kais. Roger East ne’ebe servisu ba Australia Associated Press (APP) ne’ebe mai visita Timor iha tempu ne’eba, iha Outubro 1975, hodi buka tuir istoria kona ba Balibo Five katak jornalista nain lima ne’ebe hetan oho hosi military Indonesia iha Balibo. To ikus Roger East mos tenke hakotu nia iss tanba hetan oho iha.

Iha refleksaun ne’ebe organiza hosi CNC ho nia parseiru sira, nudar jornalista senior refleta katak Roger East jornalista Australiano prova ba nia katak tinta ho kaneta la naton atu hakerek nutisia, presiza mos ran atu haburas ninian nutisia. Roger East kumpri nia komprimisiu politiku.

“Ita nia memoria kapta mos fuan murak as’wain hosi maubere oan nian, funu nain Nicolau Lobato “Vamos aprender a guera na guerra” Loron 7 Dezembru, loron ne’ebe justifika katak atu hetan moris diak tenke prontu atu mate. Kestaun laos mate, kestaun oinsa ita mate”, hateten Virgillio.

Roger East  moris iha loron 7 Fevereiru 1922, hamutuk ho jornalista nain lima, ne’ebe konneseidu ho ‘BALIBO FIVE’ rai hela memoria ne’ebe nakonu ho espritu ba jornalista Timor oan sira iha tempu agora, oinsa atu iha aten brani hodi hakerek lia los no hatur nia knaar nudar jornalista ho professional.

Roger East nia istoria no BALIBO FIVE ne’ebe nia fakar ho kaneta iha suratahan leten, iha nia valor boot ba rai ida ne’e durante funu nia laran. Ho kaneta ida, sei halo istoria rihun ba rihun iha mundu ne’e.

Zevonia Vieira | Tafara.TL | 08.12.2017

Foto: Zevonia Vieira