Banku Mandiri rejeita reklamasaun setór privadu nasional

DILI - Banku Mandiri Dili rejeita reklamasaun husi setor privadu nasional ne’ebé hatete banku boot husi Indonezia ne’e durante nia prezensa iha Timor-Leste lakohi kontribui ba dezenvolvimentu nasional tanba la fo kreditu ba setor privadu. Tuir jerente Banku Mandiri Dili, iha tinan 2014 banku refere fo ona kreditu ba kompañia nasional sira balu ho valor tokon (juta) US$1,7.

“Iha tinan 2014 ami fó duni kreditu, la’os ami la fó ba setor privadu. Ami fó hamutuk kompañia sanulu resin haat (14) ho valor $1,7 juta dollar no data ida ne’e iha Banku Central tanba ami hato’o relatoriu fulan-fulan ba Banku Central,” deklara Asistente Vice Prezidente Mandiri Tommy E.S Utomo ba BT hodi hatan ba deklarasaun setor privadu nian ne’ebe publika iha jornal ne’e edisaun 294 semana kotuk.

Nia temi kompaña sira ne’ebé hetan kreditu iha tinan 2014 hamutuk kompañia 14 nudar kompañia lokal iha Timor-Leste maibe nia rejeita atu temi naran kompañia sira tanba segredu banku nian. “Kompañia hamutuk 14 ne’e kompañia local. Ba sira ne’ebe kompañia boot sira, ita  seidauk bele fo kreditu,” afirma nia. Tuir nia katak Banku Mandiri fó kreditu iha limitasaun  tanba tenke tuir kebijakan (politika) Banku Mandiri Rejional nian, katak atu fo kreditu seletivu tebes.

“Politika husi ita nia kantor sentral ne’e ita limita fo kreditu, seletivu tebes, la’os lakohi fo kreditu, ne’ebe ita mos ho prova (bukti) distribui kreditu ba emprezariu Timor-Leste,” dehan nia ba BT iha nia knar fatin  edifisiu Banku Mandiri Dili, kuarta (03/02). Vise Presidente ne’e rekoñese duni katak iha tinan 2015 Banku Mandiri  labele fó kreditu ba kompañia lokal sira tanba  ho razaun iha governu tranzisaun nia laran.

Nia hatete iha 2015 Banku Mandiri seidauk fo kreditu tanba akontese transforma governu husi Kintu Governu ba Sestu Governu. Depois fundu ba projetu sira atraza iha fulan Novembru. Nia mos informa katak durante ne’e sai obstaklu ba Banku Mandiri labele fó kreditu ba setór privadu sira iha Timor-Leste mak lei rai nian. Banku Mandiri iha regra  rasik liu-liu kona ba “Asset Based Landing” katak fo kreditu tenke iha kolateral (jaminan) hanesan rai no propiedade.

Tuir nia katak Banku Mandiri nudar banku estadu Indonezia nian ne’ebe rigurozu (ketak) liu kompara ho banku privadu sira tanba sempre hetan auditoriu barak husi instansia sira hanesan auditoriu  internal, auditoriu esternal  hanesan mos Banku Cenral Timor-Leste. “Ami ne’e banku estadu nian, ne’e rigorozu liu banku privadu.  Se banku swasta husi governu la intervene. Tanba ami ne’e hetan audit husi instituisaun balu, iha internal audit ita iha BPKP, esternal auditor ne’ebe Bank Indonesia dan Banku Central iha ne’e mos halo audit,” dehan tan nia. 

Tan ne’e sira kuidadu tebes no labele arbiru atu bele fó kreditu ba setór privadu sira tanba osan ne’ebe tau iha banku laos osan banku nian maibe povu nia osan. “Ami mos tenke bali povu nia osan ne’ebe rai iha Banku Mandiri, se ita fó ba ema tenke fiar katak tenke fo fila. Se osan la fila pelumenus tenke iha buat ruma asegura, ida ne’e laiha,” hatete nia.

Nia esplika Banku Mandiri nudar banku estadu Inonézia nian tanba ne’e atu foti desizaun tenke mai husi Banku Mandiri Rejional Denpasar tanba regulamentu hotu mai husi banku sentral nian no iha Banku Mandiri Dili labele fo desizaun mesak. Nia hatete komesa iha ona prosesu maibe iha tinan ida ne’e atu bele muda fali mai iha Dili hanesan iha tinan 2009.

“Ne’ebe, ida ne’e obstakulu ida mos tanba ida ne’ebé iha kompetensia ba politika kreditu nian iha rejional Denpasar. Iha tinan ne’e ita sei husu kompetensia atu mai fali iha ne’e hanesan tinan 2009 uluk,” nia hatete. Iha fatin hanesan Relationship Manager Dedicated Banku Mandiri Chairul hateten tan katak durante ne’e Banku Mandiri laos deit fo kreditu ba kompañia lokal sira maibe mos akumula husi negosiu ki’ik sira husi fundu ne’ebé mak hanaran Cooperate Social Responsibility (CSR) ne’ebé dezenvolve husi Banku Mandiri rasik hamutuk 5 no kada negosiu ki’ik sira hetan dollar rihun ida ($1000).

“Durante ne’e ita mos apoiu Timor-Leste liu-liu hanesan dezenvolve foinsa’e sira, dezenvolve rekursu umanu Timor-Leste, doasaun ran hodi apoiu ba ospital  tanba Banku Mandiri laos hanoin deit atu halo bisnis deit maibe mos fó atensaun ba ambiente ne’ebé iha,” hateten Chairul. Nia dehan programa CSR refere kada tinan no tinan ida ne’e sei foka liu ba iha setór privadu sira ne’ebé ki’ik no halai liu ba iha area produtividade maibe iha tinan liu ba sira haree liu ba apoiu labarik alezadu, oan kiak nomos selu-seluk tan. “Ne’e duni se iha lian sira husi setor privadu balu ne’e loloos sira seidauk haree daluruma husi informasaun ne’ebé iha sira bele hatene,” hateten nia. (BT)

Business Timor