Lu-Olo husu ba PR Taur hodi husik ba nia nomeasaun ba prezidente Tribunal Rekursu nian

Prezidente timoroan ne'ebé eleitu husu ona ba atual xefe Estadu, ne'ebé hakotu nia mandatu iha loron 20 Maiu, atu husik ba nia nomeasaun ba prezidente Tribunal Rekursu foun, ne'ebé simu pose iha loron-sesta.

Iha marjen hosi Kongresu datoluk hosi Congresso Nacional de Reconstrução Timorense (CNRT) - partidu ida ne'ebé apoia iha kandidatura prezidensial - Francisco Guterres Lu-Olo hatete ba Lusa katak devia hein to'o hotu avaliasaun ida hosi juís sira antes halo nomeia prezidente foun.

"Ha'u ko'alia ona ho señór Prezidente Taur Matan Ruak no hatete ba nia atu juís sira hasoru hela prosesu ida avaliasaun nian no tenki husik atu hotu avaliasaun ne'e no nune'e maka bele hanoin atu señór Prezidente nomeia ka la'e", nia explika.

"Ha'u hatete mós katak karik iha bele husik Prezidente eleitu hodi nomeia hafoin simu tiha pose iha loron 20 Maiu. Ha'u hatete hanesan ne'e ba Prezidente Repúblika. Señór Prezidente la halo tuir, nomeia ona no fó ona pose", nia hatete.

Lu-Olo hato'o reasaun hafoin Taur Matan Ruak nomeia no fó ona pose iha loron-sesta ba juís Deolindo dos Santos nu'udar prezidente Tribunal Rekursu, hafoin aseita demisaun ne'ebé aprezenta hosi Guilhermino da Silva iha loron-segunda liubá tanba motivu saúde.

Nomeasaun hamosu polémika polítiku balun iha Timor-Leste ho deputadu balun kritika semana ne'e katak akontese bainhira Prezidente eleitu laiha nasaun laran no iha ona mandatu nia rohan.

"Nomeasaun no simu pose hosi prezidente foun Tribunal Rekursu nian tenki liuhosi etapa legal sira hodi nune'e nomeasaun ne'e sei la hetan konsekuénsia jurídiku sira seluk", konsidera hosi Lu-Olo.

"Parlamentu Nasional foti ona kestaun balun maibé ami la hatene saida maka sei halo iha tempu sira tuirmai", nia hatete.

Iha prátika deputadu sira bele foti fali kestaun ida ne'ebé marka ona plenáriu iha inísiu 2015 bainhira hato'o, no adia dala tolu, debate no votasaun ba rtifikasaun hosi nomeasaun ba Guilhermino da Silva ba Prezidente Tribunal Rekursu iha tempu ne'ebá.

Maski Guilhermino da Silva iha tempu ne'ebá iha funsaun sira besik tinan ida - nomeia tuir dekretu prezidensial loron 28 Fevereiru 2014 - prosesu ratifikasaun nian hosi Parlamentu Nasional, previstu iha konstituisaun, la akontese.

Iha tempu ne'ebá, la hanoin ona asuntu ne'e, vinga ba hanoin ida katak Parlamentu la ratifika nomeasaun durante tinan ida no la justifika atu halo.

Agora buat hotu indika katak ratifikasaun ne'e bele sai fali debate maibé, iha kazu ne'e, ba nomeasaun prezidente foun, ne'ebé kritika hosi elementu sira hosi partidu boot rua, CNRT ho Fretilin.

Mari Alkatiri, sekretáriu-jeral Fretilin nian, kritika ona iha deklarasaun sira ba Lusa kona-ba desizaun Taur Matan Ruak nian, konsidera katak bele hamosu "konflitu institusional sira" entre Rekursu ho Parlamentu Nasional "bainhira parlamentu lakohi ratifika".

Dionísio Babo, eis-sekretáriu-jeral CNRT nian, hatete ba Lusa katak nomeasaun hanesan kompeténsia hosi Prezidente Repúblika maibé nia konsidera katak "prátika iha okaziaun ikus sira hanesan ne'e maka Prezidente sesante husik ba Prezidente foun hodi trata".

"Señór PR la halo sala ida iha termu normativu nian tanba PR maka desidi. Maibé iha interpretasaun polítika oioin liuliu kestaun sira ne'ebé iha ligasaun ho étika polítika nian", nia afirma.

SAPO TL ho Lusa