L7: VETERANU UKUN RAN SEMPRE FAKAR

Mate Isin Mauk Lori Ona ba Laga

Cornélio Gama “L7” nu’udar maun hosi matebian Paulino Gama “Mauk Moruk” hateten katak veteranu ka funu na’in maka ukun ran sempre fakar. Nia haktuir, iha mandatu primeiru (2002-2017), Kay-Rala Xanana Gusmão maka ukun mosu krizi 2006 no ran fakar. Iha segundu mandatu (2007-2012), Premiadu Nobel da Páz, Dr. José Ramos Horta maka ukun maibé ran kontinua fakar. Terseiru mandatu (2012-2017) ne’ebé Taur Matan Ruak maka lidera mós ran fakar.

L7 hato’o kestaun ne’e ba jornalista sira liu-hosi konferénsia ba imprensa ne’ebé hala’o iha Metiaut, Dili, Domingu (16/08/2015), molok lori matebian Mauk Moruk ho nia soldadu na’in tolu nia isin mate ba Sub-administrativu Laga, Munisípiu Baucau.

Nia informa katak funu hotu tiha ona maibé ran fakar nafatin. Ne’e signifika katak sistema ukun nain ulun sira nian át liu fali ditadura militár Soeharto. Nia dehan, uluk sira promete ba malu iha ai-laran katak funu ramata labele sé kilat ba malu maibé ohin loron kontráriu  fali.

Veteranu ne’e husu atu muda sistema ukun, nune’e labele halo persegisaun beibeik ba povu ki’ik tanba povu maka hili nai ulun sira hodi ukun. Husu mós atu halakon injustisa iha nasaun laran. Bainhira laiha justisa, nasaun nunka atu la’o ba oin.

Nia haktuir, uluk bainhira sira oho militár iha ai-laran, kuandu inimigu rende ona, sira respeita no la oho. Nia senti tristi tanba momentu ne’e Mauk Moruk rende ona maibé forsa sira kontinua tiru Mauk Moruk to’o kartus musan kuaze 47 mohu ba nia isin lolon. Maske nune’e,  L7 dehan katak tenki respeita mós membru F-FDTL no PNTL tanba sira ne’e povu nia oan no mandadu.

L7 mós dehan katak Dr. José Ramos Horta simu Nobel da Páz tanba Timor maibé la konsege rezolve timoroan sira nia problema. Tuir nia katak Ramos Horta de’it la konsege ona ukun ho di’ak, sé tan maka atu ukun di’ak liu.

Mate isin Mauk Moruk sai hosi uma Metiaut hodi lori ba Laga iha tuku 11:40 akompaña hosi matebian nia espoza, oan na’in tolu no maun alin sira ne’ebé rihun ba rihun ho motór no kareta. Rute viajen maka Metiaut, Bidau Mota Klaran, Bidau Akadiruhun, Bidau Toko Baru, Kuluhun, Becora no Fatuahi. Molok lori ba, matebian nia espoza no oan na’in tolu loke kaixaun hodi haree matebian nia kondisaun. Família senti trsiti tanba Mauk sofre tiru ne’ebé dez-umanu. Mate la’os hanesan timoroan no funu na’in ida maibé ninia maneira mate át liu fali inimigu sira.

Tuir dalan, situasaun silénsiu tebes. Famíli sira balun ne’ebé la konsege to’o mate uma, sira hamriik iha dalan hodi kari aifunan ba mate isin tui-tuir dalan to’o Terminál Becora. Mate isin hatúr iha Laga no sei hakoi iha 18 Agustu 2015 hafoin hala’o seremónia rituál. L7 informa katak hafoin hakoin Mauk Moruk ho nia soldadu, sira sei ko’alia kle’an liu-tan kona-ba Mauk ninia mate. (Anibal)

Matadalan