KAZU FM, PN BELE HASAI REZOLUSAUN – LAIHA IMPAKTU BA RELASAUN TL-AUSTRALIA

Membru Parlamentu Nasional (PN) bele hasai rezolusaun ida hodi apoia manifestasdaun kontra Governu Australia kona-ba linha fronteira maritima (FM).

Membru PN husi Bankada CNRT, Arão Noe de Jesus, konfrima katak, reprezentante povu konkorda halo rezolusaun apoiu ba manifestasaun mesmu Parlamentu halo ona rezolusaun ida iha 2014 para kria komisaun ba negosiasaun mas lasala halo tan rezolusaun ida para fo forsa liu tan ba Governu apoiu 100% ba movimentasaun hotu-hotu.

“Asaun hotu hotu nebe halo mais pasiku tantu liu husi manifestasaun, negosiasaun ou diplomatikuita fo apoiu tomak ho objektivu ita nian para atu hetan justisa ba delimitasaun fronteira tasi Timor entre Australia ho Timor Leste,” hateten Deputadu Arão Noe iha PN, Kuarta (30/03/2016).

Antes ne’e Prezidenti Bankada FRETILIN, Aniceto Guteres, hateten, asaun ida nebe foin dau-dauk iha semana ida liu ba halo ne’e reprezenta Estadu, Timor oan tomak ninian, povu tomak ninia interese, nia sentimentu, nia preokupasaun kona-ba asuntu ida ne’e.

“Parlamentu ida ne’e ha’u hanoin labele husik hela asaun ida ne’e hanesan asaun tiha depois la halo buat ida iha ne’e. hau propoin ba Parlamentu ida ne’e halo rejolusaun ida atu fo apoiu ba asaun sira ne’e, mos fo apoiu atu reforsa tan Governu ninia esforsu tomak atu halo negosiasaun ba nune Timor Leste nudar Estadu soberanu bele hetan justisa tuir direitu internasional ninian,” hateten Aniceto Guterres.

La fo impaktu ba relasaun TL-Australia

Xefi Unidade misaun TIA-GT dezenvolvimentu ekonomia sub-regional Timor Leste, Indonesia e Australia, João Mendes Gonçalves, Kuarta (30/03/2016), halo enkontro trilateral entre Timor Leste, Indonesia ho Australia, maske oras ne’e dadaun Timor Leste ho Australia infretna hela problema fronteira maritima, maibe sei la fo impaktu ba koperasaun nasaun rua ne’e.

‘’Kestaun fronteira maritima ne’e kestaun politika sira nian, tan ne’e sira mak bele koalia no rezolve, ami iha ne’e koalia kestaun ekonomia no kestaun komersial ne’ebe mak fo benifisiu ba povu rai tolu ne’e, tan ne’e la iha impaktu ba ami atu kontinua halo koperasaun,’’ dehan João Mendes Gonçalves ba jornalista sira hafoin ratisipa enkntro trilateral, Kuarta (30/03/2016) iha salaun Nobre MNEC.

 João esplika katak,  ekontru trilateral ne’e hanesna enkontro normal ne’ebe mak akontese iha nasaun tolu, enkontro trilateral ne’e  iha ona planu asaun ne’ebe mak aprova ona husi rai tolu ne’e i hetan konkordansia husi nasaun tolu ne’e nia Governu.

‘’Ohin ne’e ami komesa debata kestaun balun ne’ebe mak liga ho konetividade, dala barak ami rona kona ba difikuldade movimentu ema transporte ho produtu ita nia fronteira ho Indonesia no mos difikuldade area martima ho aero nian,’’ koalia João.

Iha enkontro trilateral ne’e konvida ema sira ne’ebe mak involve iha kestaun sira ne’e hanesan, komapnia navigasaun aero, kompania transporte inklui mos autoridade sira, tanba sira mak halo kontrolo, nune’e iha oportunidade ne’e sira hotu bele koalia.

‘’Ami bele mos hare ona no identifika obstaklu no difikuldade ne’ebe mak ita nia sosiadade hetan, ita agora buka solusaun hodi ultrapasa difikuldade sira ne’e, depois kada nasaun lori ba nia Governu atu remove husi enkuadramentu legla ka buka dalan seluk,’’ tenik joao.

Iha enkontro trilateral ne’e deside area turismu sai prioridade bot ba sira, nune’e bele sai area ne’ebe mak dada turista sira mai i mos Timor Leste labele depende deit ba fundu mina rai komesa diversifika ona ekonomia rai laran.

Alende setor turismu, setor agrikultura, pescas, pecuario no infrastrutura mos sai setor ne’ebe mak importante atu investe, maibe sira hahu uluk ho setor turismu.

Iha fatin hanesan Ministru Estadu Kordenador Asuntu Ekonomia (MCAE) Estanislau Aleixo da Silva hatete, inisiativa Governu Timor Leste estabelese unidade ne’e hodi kria koperasaun trilateral ne’e hetan apoiu husi Governu Timor Leste rasik inklui mos Indonesia nian ho Australia, tanba nia objetivu atu dinamiza area ekonomia komersial entre pais tolu ne’e.

‘’Hanesan nasaun vizinhu ita iha kopersaun ekonomia diak tebes nune’e bele halo investimentu no mos atrai turista sira inklui mos fo oportunidade ba emprejario nasional sira atu hamutuk ho emprejario rai liur Indonesia ho Australia reforsa malu halo investimentu hamutuk,’’ esklarese Estanislau.

Nia informa, koperasaun rai tolu iha unidade ne’e agora  koalia liu ligasaun entre transporte tasi, aeros no terestre, maibe iha areos Timor Leste sei fraku tebes aeros farku tebes, tuir ministru ne’e avisaun ne’ebe mak oras ne’e dadaun semo iha Timor ituan tebes, tan ne’e seidauk iha kompetisaun, tan ne’e unidade ne’e hamutuk ho unidade iha Australia ho Indonesia koalia hela no buka solusaun nafatin ba problema sira ne’e. nes/nia

Jornal Nacional