Iha 2015 FOKUPERS Simu Vitima VBJ 225

Diretora ezekutivu, organizasaun non govermental Forum Komunikasaun Feto Timor –Leste (FOKUPERS), Marilia Alves, hateten durante tinan 2015 sira simu vitima violensia bazeia ba jeneru (VBJ) hamutuk nain 225.

Nia dehan, violensia hasoru feto no labarik (feto) akontese kada loron bazeia ba atendementu ne’ebe sira halo ba vitima sira.

Sira buka fatin seguru, tanba sira nia uma la seguru ba sira atu hela. 

“Kada loron feto no labarik feto sira buka apoiu no fatin seguru, tanba sira nia uma la seguru ba sira atu hela,” Diretora FOKUPERS Alves, hateten iha nia fatin Farol, Dili.

Nia dehan, vitima sira ne’e refere husi familia, polisia no parseirus servisu sira seluk.

Nia esplika, katak husi 225 kazu ne’e, maioria kazu violensia domestika, abandona, violensia seksual no insestu. 

Nia hatutan, husi kazu hirak ne’e balun hetan ona desizaun final husi tribunal, maibe maioria hetan pena suspensaun liu –liu kazu violensia domestika. 

“Foin kazus 160 resin mak hetan desizaun final, barak mak sei iha prosesu e kazu violasaun seksual iha pena prizaun,” nia informa. 

Tanba ne’e, nia dehan, presiza ema hotu nia kontribuisaun no servisu maka’as  halo sosializasaun no prevensaun ba violensia hasoru feto no labarik feto iha Timor –Leste.

Tuir dadus ne’ebe FOKUPERS iha hahu tinan 2012 to’o 2014, sira simu vitima violensia bazeia ba jeneru hamutuk 389.

Tuir estudu levantamentu ne’ebe the Asia Foundation halo iha munisipio tolu (Dili, Ermera no Same) iha tinan 2015, hatudu 35% feto sira hetan ona violensia fizika no seksual iha sira nia moris. Husi pursentu ne’e 30% mak hetan violensia husi parseiru intimu. 

Entretantu Sekretaria Grupo Feto Parlamentar Timor –Leste (GFTL), Deputada Aurora Ximenes, preokupa ho aktu violensia hasoru feto no feto foinsa’e sira ne’ebe akontese iha rai laran, tanba numeru ne’e kada tinan sa’e. 

Nia dehan, relatorio ne’ebe parseiru dezenvolvimentu sira hasai ne’e importante tebes atu estado Timor-Leste tau iha konsiensia hodi buka solusaun no kombate siklu violensia sira ne’e iha rai laran. 

“Reforma legislative no setor justisa ne’e importante atu haforsa implementasaun lei kodigu penal no lei violensia domestika, kombate aktu violensia sira ne’e,” nia hateten.

Estado tenke konsidera ida ne’e, tanba nia dehan, maske iha ona lei bar-barak maibe violensia hasoru feto no labarik feto kontinua aas. 

Nia mos husu ba familia, hanesan unidade importante ida iha sosiedade atu fo mos edukasaun ba oan sira hodi hili dalan ne’ebe los ba sira nia moris diak iha futuru, tanba foinsa’e barak mak agora hili dalan sala ba sira nia moris.

The Dili Weekly