Ezonerasaun Nia Prazu Liu Ona

Desizaun ezonerasaun ba Maijór Jenerál Lere Anan Timur  liu tiha ona. Normalmente, desizaun ida labele liu fulan ida.

“Tuir Dekretu Lei,  ita haree legalidade ba kazu ne’e, kazu ne’e nia prazu liu ona tanba fulan ida liu ona,” Deputadu Komisaun B Parlamentu Nasionál trata asuntu Defeza no Seguransa, Cesar Valente ba Matadalan iha Parlamentu Nasionál, foin lalais ne’e.

Maibé, tuir nia, ho konsensu ne’ebé maka iha,  ita labele obriga órgaun ida ba órgaun seluk, maibé hosi parte ida ita tenki haree mós ita nia entidade sira ne’ebé maka responsável ba asuntu ne’e.

“Konsensu ona katak prezidenti fila hosi Japaun mai maka foin bele haree kontinua ba prosesu ne’e,” Cesar esklarese.

Tanba ne’e, deputadu ne’e dehan, ita labele la’o dook hosi nia legalidade kona-ba lei sira, sé lae aban bainrua fó presidénsia ida ne’ebé maka pior liu ba jerasaun sira tuir mai ne’ebé maka asumi kargu sira ne’e.

“Sira bele uza de’it argumentu sira ne’e dehan katak uluk prezidenti sira uluk sira halo hela buat ida ne’e hanesan ne’e,  entaun argumentu sira ne’e moris nafatin ba oin,” nia hato’o.

Nia dehan hanesan reprezentante povu iha Komisaun B, hanoin katak loloos governu ezije de’it maka dekretu ne’e, tanba hodi bainhira haruka ona kontestasaun ne’e ba iha Tribunál maibé Tribunál haruka fila tanba Dekretu Prezidensia nian ne’e seidauk públika iha Jornál Repúblika.

Entretantu, organizasaun naun governamentál hosi Judicial System Monitoring Programme (JSMP), seidauk bele fó sai avaliasaun rezultadu ba validade ba kazu ezonerasaun Xefi  Estadu Maiór Jenerál, Lere Anan Timur ninian, tanba desizaun ne’e to’o agora  seidauk klaru.

“Kazu ne’e ita lahatene loloos tanba prezidenti anúnsia de’it hanesan ne’e iha fulan sira liu-ba kotuk, maibé desizaun ba ezonerasaun ne’e to’o agora seidauk hatama ba iha Jornál Repúblika, tanba ne’e maka ita atu dehan desizaun ne’e vale ka la vale to’o agora la klaru,” Diretór Ezekutivu JSMP, Luis de Oliveira Sampaio ba Matadalan iha nia kna’ar fatin Kolmera, Dili (21/03/2016).

Luis hateten, bazeia ba informasaun ne’ebé maka mídia nasionál sira fó sai katak Tribunál rejeita rekursu ne’ebé maka governu aprezenta, tanba razaun desizaun prezidenti nian seidauk tau iha Jornál Repúblika. Ne’e signifika katak prezidenti nia aktu ne’e seidauk formaliza. Maibé, tuir informasaun ne’ebé maka diretór ne’e lee hosi Mídia Lusa katak Tribunál Rekursu konsidera prezidenti nia desizaun ne’e pertense ba prezidenti nia kompeténsia.

“Ha’u lahatene ida ne’ebé maka loos. Ami seidauk husu tuir ba Tribunál Rekursu,”  Luis hato’o. Nia konsidera kazu ne’e sei konfuzaun hela, maibé nia hanoin iha ona kontaktu entre Prezidénsia Repúblika ho Primeiru Ministru atu halo ona aprosimasaun ba kazu ne’e.

“Ita atu halo avaliasaun ba desizaun ne’e kuandu ita la haree desizaun eskrita ne’e, ita hatene nia kontiudu para halo avaliasaun,” Luis esklarese. Diretór ne’e akresenta, nia labele halo nia konkluzaun rasik katak ezonerasaun ne’e la vale ona. Maibé, nia rekoñese katak kazu ezonerasaun ne’e durante sai preokupasaun ema hotu nian maibé seidauk tau iha Jornál Repúblika. Ne’e konsidera laiha sintidu ruma ba desizaun ne’e.

Nia hein katak Prezidénsia Repúblika ho governu ko’alia ba malu ona prontu atu halo díalogu fila fali ba kazu ne’e. “Ita hein katak bele iha solusaun ba asuntu ne’e, no mós hetan dalan ne’ebé maka reprezenta povu Timor,” Luis informa.

Tanba ne’e, JSMP husu ba Governu ho prezidenti atu halo kontaktu ba malu, hodi halo komunikasaun intensivu atu bele buka solusaun ida ne’ebé maka efetivu liu, no fó solusaun ida ne’ebé maka labele prejudika ba ita nia estabilidade nasionál. (Arif)

Matadalan