AUSTRALIA LOKE ODAMATAN NEGOSIASAUN BA FRONTEIRA MARÍTIMA

Hafoin Timor-Leste liu husi nia negosiador prinsipal aktual Ministru Planeamentu Investimentu Estratejiku, Kay Rala Xanana Gusmão, hatama problema disputa tasi Timor  nian iha organizasaun Nasoens Unidas, halo Australia mos nakloke an hodi nomeia ona sira nian ema nain rua hodi halo negosisaun ba fronteira tasi entre Timor-Leste ho Australia ne’e.

Ministru Negosiu Estranjeiru no Ko’operasaun (MNEK) Herani Coelho hateten,  se Australia maka nomeia ona nia ema nain rua ba negosisaun fronteira  kontra Timor Leste ida ne’e diak liu tan.

“Konsiliasaun kompulsoria hanesan ne’e, ita  hatama se Australia la hatama,  Sekretariu Jeral Nasoens Unidas  iha autoridade atu desidi ema ruma hodi reprezenta Australia,  tanba ne’e maka Australia maka desidi  nomeia nia a’an rasik diak liu tan hanesan  parte rua bele tur hamutuk  hodi koalia,”esplika MNEK Hernani Coelho ba jornalista  iha  Palasiu Governu Tersa (03/05).

Tuir hernain, asaun ne’ebe Australia foti ne’e foin maka faze inisial deit, sei iha tan proseu balun tuir mai kona-ba kompetensia komisaun ninian, depois rekomendasoens komisaun nian to’o prosesu final ne’ebe la’o hanesan, entre 12 to’o 18 mejes.

Kona-ba komunikasaun entre Governu Timor Leste  ho Australia ba  prosesu disputa fronteira maritima  ne’e rasik?  Hernani Coelho hatan,  Governu seidauk fo sai  ofisialmente prosesu hirak ne’e.

Nia hatutan,  prosesu ne’e nomal. Ne’ebe  parte  rua ida maka la aseita mos Sekretariu Jeral Nasoens Unidas  iha autoridade para nomeia ema ruma  atu reprezenta segunda parte kona-ba  ida ne’e nian.

“Emtermos de Governo, nestemomento seidauk iha  ita dehan tanggapan secara resmi ida kona-ba ida ne’e, ita iha portavoz Governu nian  depois maka sei koalia,”haklaken Hernani Coelho.

Rezolve fronteira tasi

Nune’e mos, Vise Ministru Negosius Estranjeirus no Kooperasaun (MNEK), Roberto Soares informa katak, agora dada’uk Australia nakloke an hodi nomeia ona nia ema na’in rua atu halo negosiasaun ho Estadu Timor Leste ba fronteira tasi (Marítima) Timor.

“Sira nomeia komisariu na’in rua para atu tu’ur iha compost reconciliation ninian. Konserteja Timor Leste simu ho ninia prespetiva positive iha kontestu bilateral ita nian, ita kontinua nafatin husik ba  komisariu sira ne’ebé mak husi parte Timor Leste no Australia nomea ona,” informa Roberto Soares ba jornalista sira iha Palasiu Prezidensial Aitarak Laran Dili, Tersa (03/05).

Roberto dehan, MNEK simu ona karta ida husi embaixada Australia hodi informa kona-ba prontidaun Australia nian kona-ba fronteira marítima.

Roberto hatutan, husik komisariu sira ne’e hala’o sira nia kna’ar, depois mak sira aprenta relatoriu kona-ba sira nia servisu.

“Husi nomeasaun ida ne’e, hatudu katak, iha sentidu boavontade di’ak atu bele tu’ur hamutuk, oinsa mak atu bele rezolve diferensias ne’ebé mak ita iha,” afirma nia.

Kona-ba bainhira mak atu nasaun rua ne’e tu’ur hamutuk hodi rezolve disputa ida ne’e, Roberto dehan husik ba lideransa sira husi Australia mak deside ho sira nia sabadoria no sira nia matenek, saida mak di’ak ba sira nia nasaun, atu bele aselera prosesu sorumutu ida ne’e, maibé ba Timor Leste mak iha tiha ona komitmentu nasionál atu kontinua nafatin ejiji hodi diskuti diferensas  ne’ebé mak nasaun rua ne’e iha.

Bainhira sira konklui sira nia servisu ne’e mak, husi ne’eba Australia ho Timor Leste haree oinsa mak atu avansa liutan, iha kontestu salva guarda ida-ida ninia intrese nasionál.

“Iha kazu Timor Leste nian, ita hotu hatene ona katak, luta ba soberania  ita nian ne’e, hanesan segunda luta ba ita nia independensia, tanba ne’e Timor Leste sei kontinua nafatin tau ninia esforsu no komitmentu tomak, ho apoiu popular ne’ebé mak ita iha husi públiku, i konserteja husi ita nia lideransa nasionál tomak, para loron ida ita bele asegura duni ita nia soberania ne’e,” katak Roberto Soares.avi/cos

Jornal Nacional