Reuniaun
konfidensiál ne’ebé hala’o semana ne’e, entre Timor-Leste ho Austrália kona-ba
fronteira marítima “hetan rezultadu di’ak”, tanba Komisaun Konsiliasaun Nasoins
Unidas nian ne’ebé sai hanesan mediadór ba nasaun rua, sente “otimista”.
Iha
komunikadu, komisaun ne’e esplika katak, reuniaun ne’ebé hala’o iha Singapura,
halo parte ba iha prosesu Komisaun Konsiliasaun Públika, ne’ebé konvoka hosi
Timor-Leste iha 11-abril, kona-ba Lei Tasi nian, ho objetivu atu Kambera halo
lalais negosiasaun kona-ba delimitasaun fronteira marítima entre nasaun rua.
“Parte rua nomós komisaun ne’e konkorda ona katak reuniaun ne’e hetan rezultadu di’ak. Sira hotu hakarak atu durante prazu ba prosesu konsiliasaun nian, bele hetan ona akordu”, esplika komunikadu.
Peter Taksoe-Jense, prezidente hosi Komisaun Konsiliasaun, sente “haksolok” tanba nia dehan katak “parte rua ko’alia ka hakbesik-aan ba malu atu serbisu hamutuk” nomós hala’o diálogu.
“Parabéns ba parte rua, tanba pronto atu husik diferensa ne’ebé akontese iha pasadu no buka atu serbisu hamutuk hodi kria kondisaun ne’ebé di’ak, atu alkansa akordu ida, nomós estabilidade ba parte hothotu ne’ebé iha interese ba Tasi Timór”, hatutan tan.
Gary Quinlan sekretáriu adjuntu hosi Departamentu Relasaun Esteriór no Komérsiu Austrália, ne’ebé lidera delegasaun australiana, insisti atu Kambera halo parte iha prosesu “boa-fé”, maibé ladehan klaru kona-ba konversa ne’ebé hala’o iha Singapura.
"Austrália haree prosesu ne’e ho Komisaun no Timor-Leste kontrutivu, no agora mai ita halo kompromisu ho sériu", dehan. Sita iha komunikadu, Xanana Gusmão ne’ebé lidera delegasaun timor-oan nian mos haktuir kona-ba sentimentu otimista hosi Austrália no reuniaun ne’e “hetan tebes rezultadu ne’ebé di’ak”.
"Ita la’o iha dalan los. Ita bele dehan katak prosesu ne’e konfedensiál duni no tanba ne’e, ha’u labele ko’alia liu tan”, tuir ninia konsiderasaun.
Iha 2017, parte rua ho komisaun ne’e sei hala’o sorumutu barak, atu hodi antesipa katak prosesu ne’e kontinua sai konfidensiál, maski bele iha “deklarasaun públika konjunta” seluk.
Iha finál fulan kotuk, komisaun ne’e fó sai katak iha kompeténsia atu kontinua ho prosedimentu konsiliasaun entre Timor-Leste ho Austrália, hodi rejeita kontestasaun Kambera nian, ba iha prosesu refere.
“Desizaun kona-ba Kompeténsia Jurisdisionál” maka sai nu’udar derota dahuluk ba Austrália iha prosesu ne’e, tanba kontesta kompeténsia komisaun nian, iha 29-agostu, bainhira hala’o sesaun abertura iha Haia.
Timor-Leste hahú Prosedimentu Konsiliasaun Obrigatória (PCO), bazeia ba termu Anexu V hosi Kovensaun Nasoins Unidas nian kona-ba Direitu ba Tasi, tanba konsidera maski akordu kona-ba partilla rekursu iha Tasi Timór lapermanente, maibé kontinua laiha fronteira permanente entre nasaun rua.
Dili kontesta mos katak Austrália maka dada-aan hosi prosedimentu kona-ba rezolusaun internasionál, hodi limita “meiu hosi Timor-Leste nian, atu kumpri ninia direitu bazeia ba direitu internasionál”.
SAPO TL ho Lusa
“Parte rua nomós komisaun ne’e konkorda ona katak reuniaun ne’e hetan rezultadu di’ak. Sira hotu hakarak atu durante prazu ba prosesu konsiliasaun nian, bele hetan ona akordu”, esplika komunikadu.
Peter Taksoe-Jense, prezidente hosi Komisaun Konsiliasaun, sente “haksolok” tanba nia dehan katak “parte rua ko’alia ka hakbesik-aan ba malu atu serbisu hamutuk” nomós hala’o diálogu.
“Parabéns ba parte rua, tanba pronto atu husik diferensa ne’ebé akontese iha pasadu no buka atu serbisu hamutuk hodi kria kondisaun ne’ebé di’ak, atu alkansa akordu ida, nomós estabilidade ba parte hothotu ne’ebé iha interese ba Tasi Timór”, hatutan tan.
Gary Quinlan sekretáriu adjuntu hosi Departamentu Relasaun Esteriór no Komérsiu Austrália, ne’ebé lidera delegasaun australiana, insisti atu Kambera halo parte iha prosesu “boa-fé”, maibé ladehan klaru kona-ba konversa ne’ebé hala’o iha Singapura.
"Austrália haree prosesu ne’e ho Komisaun no Timor-Leste kontrutivu, no agora mai ita halo kompromisu ho sériu", dehan. Sita iha komunikadu, Xanana Gusmão ne’ebé lidera delegasaun timor-oan nian mos haktuir kona-ba sentimentu otimista hosi Austrália no reuniaun ne’e “hetan tebes rezultadu ne’ebé di’ak”.
"Ita la’o iha dalan los. Ita bele dehan katak prosesu ne’e konfedensiál duni no tanba ne’e, ha’u labele ko’alia liu tan”, tuir ninia konsiderasaun.
Iha 2017, parte rua ho komisaun ne’e sei hala’o sorumutu barak, atu hodi antesipa katak prosesu ne’e kontinua sai konfidensiál, maski bele iha “deklarasaun públika konjunta” seluk.
Iha finál fulan kotuk, komisaun ne’e fó sai katak iha kompeténsia atu kontinua ho prosedimentu konsiliasaun entre Timor-Leste ho Austrália, hodi rejeita kontestasaun Kambera nian, ba iha prosesu refere.
“Desizaun kona-ba Kompeténsia Jurisdisionál” maka sai nu’udar derota dahuluk ba Austrália iha prosesu ne’e, tanba kontesta kompeténsia komisaun nian, iha 29-agostu, bainhira hala’o sesaun abertura iha Haia.
Timor-Leste hahú Prosedimentu Konsiliasaun Obrigatória (PCO), bazeia ba termu Anexu V hosi Kovensaun Nasoins Unidas nian kona-ba Direitu ba Tasi, tanba konsidera maski akordu kona-ba partilla rekursu iha Tasi Timór lapermanente, maibé kontinua laiha fronteira permanente entre nasaun rua.
Dili kontesta mos katak Austrália maka dada-aan hosi prosedimentu kona-ba rezolusaun internasionál, hodi limita “meiu hosi Timor-Leste nian, atu kumpri ninia direitu bazeia ba direitu internasionál”.
SAPO TL ho Lusa
Sem comentários:
Enviar um comentário