terça-feira, 11 de julho de 2017

Kampaña profisional no aperfeisoadu tebes ne'ebé nunka akontese

Hosi António Sampaio

Hosi marketing polítiku to'o uza "drone", hosi debate sira iha estúdiu ho kualidade di'ak sira to'o intervensaun maka'as iha rede sosial sira, kampaña ba lejislativu sira 22 Jullu nian iha Timor-Leste sai daudaun hanesan ida ne'ebé profisional tebes ne'ebé nunka akontese.

Profisionalizasaun ida ne'ebé haree liuliu iha partidu boot sira - Congresso Nacional da Reconstrução de Timor-Leste (CNRT) hosi Xanana Gusmão ho Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente (Fretilin) hosi Mari Alkatiri.

Hanesan ezemplu, iha Díli, ne'ebé partidu rua seidauk marka prezensa dezde inísiu kampaña nian, ne'ebé hahú iha 20 Juñu, nia prezensa haree maka'as ho "outdoor sira" ho dimensaun boot sira ne'ebé maka enfeita iha avenida prinsipal sira.

Kartaz sira ne'ebé maka domina hosi CNRT ho Fretilin, maibé iha mós sira seluk, hosi partidu timoroan ne'ebé antigu liu, União Democrática Timorense (UDT), no mós hosi partidu foun, Partido da Libertação Popular (PLP), lidera hosi eis-Prezidente Taur Matan Ruak.

Hosi parte CNRT nian imajen sira aposta iha figura hosi nia líder, Xanana Gusmão, ne'ebé ho tinan 71 seidauk falla asaun ida kampaña nian, la'o haleu Timor-Leste hosi ponta ida ba ponta seluk ba kampaña sira partidu nian.

"Vota CNRT, vota iha futuru" hanesan ‘slogan’ hosi partidu ne'ebé, hahú hosi sorteiu ba nia fatin iha boletin votu nian, aposta mós iha referénsia futebolístiku sira: C, R no 7 ne'ebé hanesan referénsia ba Cristiano Ronaldo.

Dionísio Babo, prezidente hosi Konsellu Diretivu Nasional - no ne'ebé hanesan mós ministru Kordenador ba Asuntu Administrasaun Estadu nian no Justisa no mós ministru Administrasaun Estatal - hatete katak profisionalizmu haree iha estratéjia sira hosi partidu sira no mós iha dalan oinsá funsiona autoridade eleitoral sira, STAE ho CNE.

Profisionalizmu ida ne'ebé reflete iha tempu hanesan ba parte di'ak ne'ebé maka moris iha Timor-Leste no mós nesesidade hodi hatán ba populasaun ida ne'ebé informadu liu no ne'ebé "20% resin hanesan votante foun sira, lahó relasaun emosional ho heransa hosi pasadu".

Nia hatete katak ba joven sira ne'e aposta maka iha publisidade iha rede sosial sira, ho mensajen "profisional liu" ne'ebé ajuda fó koñese partidu.

Hanesan ezemplu, CNRT uza ona "drone sira" hodi grava imajen sira hosi parte oioin Timor-Leste nian, hatudu infraestrutura foun sira no dezenvolvimentu ne'ebé maka nasaun hetan ona. Vídeo agora fahe iha rede sosial sira no mós iha tempu antena nian iha televizaun públika RTTL ka iha kanal privadu foun ne'ebé foin inaugura GMN TV.

Babo rekoñese impaktu hosi promosaun hosi kapasidade finanseiru ne'ebé la hanesan hosi partidu sira maibé observa katak, hanesan ezemplu, maski partidu ki'ik sira konsege hato'o sira nia mensajen iha rede sosial sira.

Fretilin mós hatudu mákina ida kampaña profisional no sofistikadu ho imajen sira ne'ebé diriji ba ema anónimu sira hodi promove slogam "halo liután" no vídeo sira ne'ebé hatudu nasaun vibrante no ativu ida ho lema "Ba Timor-leste Ida Buras Liu".

José Teixeira, arkitetu ida hosi kampaña, aponta nível aas hosi profisionalizasaun no sofistikasaun hosi kampaña, rezulta hosi evolusaun nasaun nian, hosi aposta Fretilin nian iha formasaun hosi sira nia joven no iha apoiu hosi organizasaun internasional sira hanesan Labour International ka International Republican Institute ne'ebé "fó formasaun ba partidu tomak" iha aspetu sira hanesan uzu ba rede sosial sira.

"Aposta iha joven sira hanesan buat di'ak ida ne'ebé maka ami halo ona. Juventude Fretilin, joven kualifikadu sira no ho rezultadu di'ak sira, aproveita ona teknolojia no buat hotu ne'ebé ami iha disponível, hodi permiti kampaña oinseluk ida", nia explika.

"La'ós de'it líder sira maka ko'alia, ami iha joven sira ne'ebé maka ba merkadu sira, ba parke sira, ba fatin tomak no monta pontu ida promosaun nian hodi fó koñese ami nia planu sira, ami nia programa sira".

"Estreante" PLP, ladún iha osan barak duké partidu boot rua, halo folin ba nia promosaun iha grupu ida joven sira ne'ebé ativu tebes iha rede sosial sira, barak liu hanesan eis-jornalista ne'ebé uluk serbisu ona iha gabinete imprensa Prezidénsia nian.

Imajen sira, vídeo sira, komentáriu sira, intervensaun polítika sira marka ona debate diáriu iha fatin ne'ebé sira iha ona ema timoroan hamutuk rihun 400 resin, haktuir hosi kálkulu foun.

Taur Matan Ruak hanesan figura sentral hosi partidu maski iha naran sira seluk, hanesan Fidelis Magalhães, ne'ebé reprezenta mós PLP, inklui iha debate televizaun sira ne'ebé akontese, iha semana ikus sira ne'ebé marka programasaun televizaun nian.

Hanesan ezemplu, iha findesemana ne'e, Konsellu Imprensa halo ona, iha estúdiu sira GMN TV nian, debate ida ho partidu hitu hosi partidu 21. Nia tema maka: Estadu hosi Komunikasaun Estadu nian.

Kampaña ba lejislativu hotu iha loron 19 Jullu.

SAPO TL ho Lusa | Foto@ Nuno Veiga/EPA

Sem comentários: