domingo, 26 de novembro de 2017

Timor-Leste ho Austrália avansa iha negosiasaun sira kona-ba fronteira ho Greater Sunrise

Timor-Leste ho Austrália hasoru malu iha semana ikus ne'e hodi hakotu objetivu ikus hosi tratadu bilateral ba fronteira tasi nian, hodi buka akordu iha divulgasaun públika hosi testu, mantén nafatin enkontru sira ho petrolíferu sira ne'ebé envolve iha projetu sira iha Tasi Timor.

Reuniaun sira, ne'ebé halo iha Singapura ho patrosíniu hosi Komisaun ida Konsiliasaun ONU nian, inklui ona diálogu sira ho 'joint venture' ne'ebé envolve iha posu importante Greater Sunrise nian iha Tasi Timor.

Iha komunikadu hamutuk, parte tolu refere katak dezde fulan-Setembru nasaun rua no 'joint venture' hasoru malu hodi buka "elabora no hetan akordu ida kona-ba konseitu ida dezenvolvimentu nian ba kampu sira gás hosi Greater Sunrise".

Enkontru ikus sira akontese hafoin Timor-Leste ho Austrália hetan tiha, iha loron 30 Agostu, Akordu ida hosi Pakote Abranjente kona-ba fronteira tasi nian iha Tasi Timor, ne'ebé inklui "Planu Asaun" ida kontratu nain ba dezenvolvimentu rekursu nian.

Iha reuniaun iha semana ne'e "Komisaun ho governu rua ko'alia mós kordenasaun hosi divulgasaun públika hosi testu projetu tratadu nian kona-ba fronteira tasi nian", refere hosi komunikadu.

"Governu rua agora hahú envolve ho parte privadu sira ne'ebé iha interese iha Tasi Timor kona-ba efeitu hosi tratadu iha interese partikular sira nian, hanesan mós kona-ba eskema tranzisaun nian ne'ebé hanoin hosi governu rua", nia esplika.

"Parte sira tuir nafatin prosedimentu sira hosi aprovasaun internu hodi avansa ba asinatura tratadu nain. Komisaun sei konvoka sesaun foun ida levantamentu nian iha fulan-Dezembru tinan ne'e, hodi haree fali progresu ne'ebé relasionadu ho konseitu dezenvolvimentu Greater Sunrise nian no hodi kordena hakat sira ne'ebé relasionadu ho divulgasaun no asinatura tratadu nian", nia esplika.

Reuniaun sira ne'ebé hala'o kona-ba prosesu konsiliasaun nian entre Timor-Leste ho Austrália, patrosinadu hosi Komisaun Konsiliasaun ida, tuir Konvensaun ONU nian kona-ba Direitu Tasi nian ho protesaun hosi Tribunal Permanente Arbitrajen (TPA) nian iha Haia.

Komisaun avansa hela iha preparasaun hosi nia relatóriu kona-ba prosesu negosial ne'ebé sei hotu no publika iha inísiu tinan 2018.

Komisaun konsiliasaun nian, konstitui iha loron 25 Juñu 2016, hahú iha loron 11 Abril 2016, bainhira Timor-Leste haruka "Notifikasaun hosi Instituisaun Konsiliasaun nian, ho baze hosi Seksaun 2 hosi Anexu V hosi Konvensaun" ba Austrália.

Komisaun komposta hosi membru na'in lima, na'in rua hili hosi nasaun ida-idak no prezidi hosi embaixador Peter Taksøe-Jensen.

SAPO TL ho Lusa

Sem comentários: