ONG
Timor-Leste Estrela+, seropozitivu, horisehik apela ba Komisaun Nasionál
Kombate HIV-SIDA (KNKS) iha Timor-Leste atu rekolla no koriji kartaz
publisidade nian ne'ebé rekomenda atu hasai uzu prezervativu.
Keixa
ne'e halo ona iha pájina facebook Estrela+ nian, ONG seropozitivu ida ne'ebé
esplika servisu hodi "garante ema nia direitu ho HIV iha Timor-Leste sai
rekoñesidu, respeitadu no promovidu", dezenvolve asaun informasaun no
edukasaun.
"Ami la kontente haree kartaz foun sira ne'ebé mosu foin lalais iha supermerkadu sira iha Díli (...) kria hosi Komisaun Nasional ba Kombate HIV-SIDA", nia refere.
Organizasaun fó hanoin fila fali mesanjen prevensaun nian ne'ebé fahe bazeia ba estratéjia nasionál ba moras 2011-2016, kontra mensajen sentral tolu: A) Abstinénsia, B) fidelidade no C) uzu prezervativu. Maibé, kartaz foun muda mensajen C ba "kontrola ó nia-an", hasai kualkér referénsia ba uza prezervativu.
"Ne'e implika katak ema seropozitivu sira ne'ebé infeta hela ho moras ne'e tanba la konfia ka la konsege kontrola iha relasaun seksual arbitrária. Ne'e falsu no promove sinál ka marka no deskriminasaun kontra ema hirak ne'ebé moris ho HIV. Sinál ka marka ba moras ne'e barak signifika hetan ema uitoan no ema ladún ba halo tratamentu, resposta ba moras ne’e tun ", refere ONG.
"Laós fó informasaun kona-ba uzu prezervativu, kartaz hirak ne'e signifika katak ema lakon oportunidade hodi simu informasaun ida di'ak kona-ba forma ida efikaz hodi proteje HIV", subliña.
Inés Lopes, hosi Estrela+, esplika ba Lusa katak mudansa informasaun nian "husik populasaun konfunde" no ignora "prátika, rekomendasaun no estratéjia globál sira" hodi moras.
"Ita labele haree de'it ba kestaun ideolójika ka katólika. Ita tenke haree hotu, ba kondisaun sira iha Timor-Leste no iha rejiaun. Ita tenke eduka ema ho di'ak, kona-ba oinsá sira atua hodi prevene moras hirak ne'e", nia hatete.
Organizasaun husu atu HIV mak kestaun saúde públika ida atu "labele konfunde ho julgamentu morál ba ema nia hahalok sira" no mensajen sira prevensaun nian "la foka liu iha kontrolu liberdade seksual ema nian, maibé enkoraja ema sira hodi iha seguru ba seksu.
Kestiona ona kona-ba mudansa, Daniel Marçal, padre protestante hanesan sekretáriu-ezekutivu KNKS nian, esplika katak ko'alia kona-ba "mudansa métodu nian", ne'ebé hakarak "muda mentalidade no ábitu sira" no la "estimula seksu livre".
"Uza prezervativu la eduka populasaun hodi rezolve problema. Polítika mak eduka laós kontribui ba seksu livre. Ita halo de'it rekomendasaun ba uzu prezervativu ba grupu sira ne'ebé ho risku", nia esplika.
"Métodu adotadu ida hosi komisaun hodi eduka ema sira iha Timor-Leste, bazeia ba realidade Timor-Leste nian", nia afirma.
Tuir nia esplika, desizaun mak husik hela rekomendasaun ba uzu prezervativu iha kampaña "ba públiku jerál" no halo de'it ba grupu sira ho risku (ne'ebé defini ona hanesan omoseksuál, prostituita no portadór HIV-SIDA nian).
Iha deklarasaun sira ba Lusa, Marçal refere "sala" duké difini hanesan "seksu livre", afirma katak "Maromak kria ona seksu entre mane ida ho feto ida, kaben na'in, no laós entre mane ida ho feto barak ka feto ida ho mane barak".
"Ami hatete abstinénsia, ida lae, hafoin fidelidade, ida lae, no hafoin uzu prezervativu, ida hatete loos. Ne'e la iha sentidu", nia esplika.
"Prevene laós de'it ho prezervativu. Ne'e alternativa ida, maibé la rezolve to'o problema nia hun", nia defende. Kazu dahuluk HIV nian iha Timor-Leste deteta ona iha 2003, agora dadaun iha prevalénsai tun ba 0,18%, tun hosi kazu diagnóstiku 500 iha nasaun.
Dadus sira hatudu aumenta insidénsia ba moras hosi 2010, liliu liu hosi transmisaun eteroseksál ne'ebé sees hosi grupu tradisionál konsidera risku aas.
SAPO TL ho Lusa
"Ami la kontente haree kartaz foun sira ne'ebé mosu foin lalais iha supermerkadu sira iha Díli (...) kria hosi Komisaun Nasional ba Kombate HIV-SIDA", nia refere.
Organizasaun fó hanoin fila fali mesanjen prevensaun nian ne'ebé fahe bazeia ba estratéjia nasionál ba moras 2011-2016, kontra mensajen sentral tolu: A) Abstinénsia, B) fidelidade no C) uzu prezervativu. Maibé, kartaz foun muda mensajen C ba "kontrola ó nia-an", hasai kualkér referénsia ba uza prezervativu.
"Ne'e implika katak ema seropozitivu sira ne'ebé infeta hela ho moras ne'e tanba la konfia ka la konsege kontrola iha relasaun seksual arbitrária. Ne'e falsu no promove sinál ka marka no deskriminasaun kontra ema hirak ne'ebé moris ho HIV. Sinál ka marka ba moras ne'e barak signifika hetan ema uitoan no ema ladún ba halo tratamentu, resposta ba moras ne’e tun ", refere ONG.
"Laós fó informasaun kona-ba uzu prezervativu, kartaz hirak ne'e signifika katak ema lakon oportunidade hodi simu informasaun ida di'ak kona-ba forma ida efikaz hodi proteje HIV", subliña.
Inés Lopes, hosi Estrela+, esplika ba Lusa katak mudansa informasaun nian "husik populasaun konfunde" no ignora "prátika, rekomendasaun no estratéjia globál sira" hodi moras.
"Ita labele haree de'it ba kestaun ideolójika ka katólika. Ita tenke haree hotu, ba kondisaun sira iha Timor-Leste no iha rejiaun. Ita tenke eduka ema ho di'ak, kona-ba oinsá sira atua hodi prevene moras hirak ne'e", nia hatete.
Organizasaun husu atu HIV mak kestaun saúde públika ida atu "labele konfunde ho julgamentu morál ba ema nia hahalok sira" no mensajen sira prevensaun nian "la foka liu iha kontrolu liberdade seksual ema nian, maibé enkoraja ema sira hodi iha seguru ba seksu.
Kestiona ona kona-ba mudansa, Daniel Marçal, padre protestante hanesan sekretáriu-ezekutivu KNKS nian, esplika katak ko'alia kona-ba "mudansa métodu nian", ne'ebé hakarak "muda mentalidade no ábitu sira" no la "estimula seksu livre".
"Uza prezervativu la eduka populasaun hodi rezolve problema. Polítika mak eduka laós kontribui ba seksu livre. Ita halo de'it rekomendasaun ba uzu prezervativu ba grupu sira ne'ebé ho risku", nia esplika.
"Métodu adotadu ida hosi komisaun hodi eduka ema sira iha Timor-Leste, bazeia ba realidade Timor-Leste nian", nia afirma.
Tuir nia esplika, desizaun mak husik hela rekomendasaun ba uzu prezervativu iha kampaña "ba públiku jerál" no halo de'it ba grupu sira ho risku (ne'ebé defini ona hanesan omoseksuál, prostituita no portadór HIV-SIDA nian).
Iha deklarasaun sira ba Lusa, Marçal refere "sala" duké difini hanesan "seksu livre", afirma katak "Maromak kria ona seksu entre mane ida ho feto ida, kaben na'in, no laós entre mane ida ho feto barak ka feto ida ho mane barak".
"Ami hatete abstinénsia, ida lae, hafoin fidelidade, ida lae, no hafoin uzu prezervativu, ida hatete loos. Ne'e la iha sentidu", nia esplika.
"Prevene laós de'it ho prezervativu. Ne'e alternativa ida, maibé la rezolve to'o problema nia hun", nia defende. Kazu dahuluk HIV nian iha Timor-Leste deteta ona iha 2003, agora dadaun iha prevalénsai tun ba 0,18%, tun hosi kazu diagnóstiku 500 iha nasaun.
Dadus sira hatudu aumenta insidénsia ba moras hosi 2010, liliu liu hosi transmisaun eteroseksál ne'ebé sees hosi grupu tradisionál konsidera risku aas.
SAPO TL ho Lusa
Sem comentários:
Enviar um comentário