DILI,
(TATOLI) - Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Aniceto Guterres, ohin,
Segunda (11/12) hatama ona prosesu ba Tribunál distritu Dili (TDD) nu’udar
sidadaun no ba Tribunál Rekursu (TR) nu’udar Prezidente Parlamentu Nasionál
hodi buka justisa ba akuzasaun hirak ne’ebé opozisaun AMP halo hasoru nia hodi
hatún hosi kargu PPN.
Prosesu
ne’ebé Prezidente PN ne’e hatama iha TR nia objetivu mak husu ba TR atu halo
fiskalizasaun abstratu kona ba rejimentu Parlamentu Nasionál, artigu 15 kona ba
destituisaun, enkuantu ba Tribunál Distritu Dili nian, hanesan sidadaun Aniceto
Guterres hatama prosesu sivíl ida kona-bá “Providénsia Kautelar” ho efeitu
suspentivu hasoru opozisaun Aliansa Maioria Parlamentár (AMP) nia razaun sira
atu hatún Aniceto hosi kargu Prezidente Parlamentu Nasionál.
“Nu’udar
sidadaun, nune’e mós Prezidente Parlamentu Nasionál, ha’u sei hatán liu hosi
dalan justisa nian ba akuzasaun hirak ne’e hotu, no ohin dadeer ha’u hatama ona
ha’u nia prosesu iha Tribunál,” Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto
Guterres deklara ba imprensa iha sala konferénsia Parlamentu Nasionál, Segunda
(11/12).
Aniceto
fó hanoin públiku tomak hatene ona, katak partidu opozisaun AMP ho objetivu
firme, mak hadau ukun hosi koligasaun Fretilín-PD ne’ebé forma governu
minoritáriu. Tanba ne’e mak hafoin forma tiha Governu, AMP uza dalan oin-oin,
atu hamonu sétimu governu konstitusionál hahú kedan halo presaun ba Prezidente
da Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, rejeita programa governu, tenta atu
blokia Orsamentu retifikativu, halo mosaun sensura hasoru governu, ikus mai
hatama destituisaun hasoru Prezidente Parlamentu Nasionál.
“Ha’u
hatene loloos, katak ha’u nia destituisaun ne’e tama tiha ona iha ajenda AMP
nia hori uluk kedas iha momentu eleisaun ba Prezidente Parlamentu Nasionál,
nu’udar parte ida hosi estratéjia atu hatún governu,” Aniceto
defende an.
Nia
dehan durante fulan tolu ona lidera Parlamentu Nasionál, nia hasoru opozisaun
ida ne’ebé abuza liu ninia maioria iha Parlamentu Nasionál, ne’ebé uza dalan
hotu-hotu atu atinje sira nia objetivu polítiku hamonu lalais governu, la
interese sa kustu mak país ne’e sei selu iha tempu oin mai.
Buat
ne’e sala sira (AMP) dehan los, buat ne’ebé ema dehan los, dehan fali sala. La
viola rejimentu dehan viola, enkuantu viola rejimentu, sira dehan lae, tuir
de’it sira nia interese.
Hanesan
Prezidente Parlamentu durante fulan tolu ne’e, Aniceto deklara katak nia halo
buat hotu ho konsensia mós, la viola rejimentu, nein kontra pratika normal ruma
iha Parlamentu, muito menus viola konstituisaun hanesan Opozisaun
sira alega nia iha destituisaun.
Sala
mortal, tuir Aniceto mak nia pertense ba partidu ida ne’ebé brani simu netik
dezafiu hodi avansa governu minoritáriu (Partidu Fretilín) hodi fó oportunidade
ida haboot esperiénsia demokrátiku ba iha nasaun Timor-Leste.
Nu’udar
Prezidente PN no segunda figura estadu nian, Aniceto dehan nia devér tomak atu
haree ba Rejimentu PN, pratika normal ka presedente iha Parlamentu no kultura
vida institusionál estadu, no liu-liu tenke halo mós podérasaun ba intereses
nasionál ne’ebé sai kauza, ho nia eventuais kustu polítiku, sosiál, no
ekonómiku ba país, bainhira halo desizaun atu halo ajendamentu ba rekursu
admisaun proposta lei Orsamentu Retifikativu no mosaun sensura ba governu.
Tuir
loloos, maioria opozisaun AMP nian iha de’it razaun únika hatama proposta atu
hatún Aniceto hosi Prezidente PN, razaun ne’e mak hakarak halo ajendamentu
lalais ba mosaun sensura hasoru governu. La iha razaun seluk, maibé AMP obriga
an hodi hatama tan razaun sira seluk atu halo akuzasaun oin-oin hasoru Aniceto
Guterres.
“Akuzasaun
hirak ne’e la’ós de’it atinje gratuitamente ha’u nia moral, onra no reputasaun,
maibé deputadu proponente sira rasik hatudu sira nia intensaun aat, tanba mai
ho razaun infantíl, argumenta la ho laran moos, halo konkluzaun irrealista, la
bazeia ba faktu,” Aniceto lamenta.
Tanba
ida ne’e, maski iha loron 1 Dezembru 2017, loro kraik tuku 5 liu minutu 58, AMP
hatama ona proposta atu hatún Aniceto hosi kargu Prezidente PN, maibé nu’udar
Prezidente PN ne’ebé eleitu liuhosi dalan demokrátiku iha loron 5 Setembru
2017, Aniceto sei nafatin Prezidente Parlamentu Nasionál to’o desizaun Tribunál
ruma ne’ebé rejeita nia pedidu ou bainhira iha ona destituisaun definitivu.
“Ha’u
sei haree bainhira mak halo ajenda ba destituisaun ho mosaun sensura, agora
foku lai ba Orsamentu Retifikativu,” Aniceto promete.
Antes
ne’e, nu’udar Prezidente Parlamentu Nasionál realiza duni konferénsia
estraordináriu iha loron 21 loro kraik no Aniceto propoin plenáriu iha
loron 4 Dezembru 2017 atu diskute no halo votasaun ba rekursu admisaun nian, no
loron 18, 19, 20 Dezembru atu debate mosaun sensura ba governu, maibé bankada
sira AMP la konkorda hetok husu atu trata asuntu admisaun ho mosaun sensura ho
urjénsia hodi ezije iha loron 22 Novembru halo plenária ba rekursu admisaun no
loron 30 Novembru no loron 1 Dezembru halo debate mosaun sensura ba governu,
maibé Prezidente Parlamentu Nasionál deside mantein.
Jornalista:
Manuel Pinto
Imajen:
Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Guterres, bainhira hatan jornalista
sira iha Palásiu Prezidente Nicolau Lobato Bairo Pité, ohin. Foto mídia PR
Sem comentários:
Enviar um comentário