Foos Timor-Leste Ne’e Órganiku

DILI, (TATOLI) – Diretór Asosiasaun HAK, Manuel Monteiro konsidera katak foos ne’ebé mai husi produsaun agrikultór Timor-Leste ne’e órganiku liu kompara ho esportasaun nian tanba ne’e tenke dezenvolve.

Ita-nia foos sa’e barak, ita bele konsumu iha rai laran, foos organiku. Depois ita hasai halo esportasaun. “Ida ne’e mak ita presiza”, akresenta diretór Manuel Monteiro bainhira hasoru malu ho ajénsia Tatoli foin lalais ne’e iha nia kna’ar fatin edifísiu Asosiasaun HAK, Farol, Dili.

Nia esplika, modernizasaun agrikultura subar pilar haat hanesan irigasaun, fini hibrida, pestisida kímiku, funjisida kímiku no adubu kímiku. Maibé, povu la kumprende tanba ne’e buat ne’ebé halo kona-ba diversifikasaun ekonómiku mak promove matenek lokál.

Matenek lokál ne’ebé inan-aman sira iha antes mak molok atu ba hatuun karau ba natar laran, sira halo uluk kadi karau nia ain, ba look uluk rai lulik sira depois hatuun karau sira ba natar laran, hahan sa’e mai di’ak, pesti la ataka.

“Ida ne’e mak tuir loloos tenke dezenvolve, halo diferénsia entre Timor-Leste ho nasaun seluk”, nia realsa.

Diretór asosiasaun HAK ne’e reforsa, ita dezenvolve ekonomia husi tuir problema ne’ebé mak hasoru iha ne’ebá hafoin mak haree ba planu 2030.

Se lae foti planu 2030  ne’ebé halo ona konsultasaun públiku implement aba iha baze mak sa’e mai. Tuun kada tinan husi ministériu sira no diresaun sira mós tenke hatene hotu.

“Programa povu kuda, governu sosa ne’e loloos di’ak la halimar. Ne’e mak iha espíritu patriotizmu, nasionalizmu povu ida ne’e importasaun la tama mai ona, nia númeru la aas hanesan ne’e ona tanba iha motivasaun, iha ona merkadu”, konsidera.

Hodi esplika povu sira la trata ona merkadu tanba MTCI (Ministério do Turismo, Comércio e Indústria) ba sosa hodi halo intevensaun iha merkadu, subsídiu foos ba iha merkadu.

“Edukasaun foti ba merenda eskolár, saúde foti nu’udar hahan ba pasiente sira iha ospitál. Ne’ebé hahan sira ne’e, halo ema motivadu halo produsaun”, hakotu.

Jornalista: Rafy Belo | Editora: Rita Almeida

Foto: Haree Órganiku. Foto espesiál