KAK Haruka ona Kazu 126 ba MP

DILI, (ANTIL) – Komisaun Anti Korupsaun (KAK) haruka ona kazu hamutuk 126 ba Ministériu Públiku (MP) hosi totál kazu 546 ne’ebé rejista hahú 2011 to’o agora.

“Kazu 126 ne’e mai husi 2011 to’o 2015, 2016 nian sei iha relatóriu laran. Iha 2011, ita konsege remata investigasaun, manda ba MP halo akuzasaun,” Ofisiál Unidade Promosaun Valores no Integridade hosi KAK, Henrique Lopes informa ba estudante universitáriu sira husi Munisípiu Baucau iha Delta II, Sesta (10/2) bainhira halo sosialiazaun kona-ba papel estudante ba kombate korupsaun.

Ofisiál ne’e haktuir, tinan 2012, iha kazu 27, 2013 tuun ba 15, 2014 sa’e fali ba 30, 2015 tuun fali 22 no 2016 ne’e tolu. Kazu hirak ne’e, MP haruka liu ba tribunál, balun sei prosesa, balun sei rekursu, barak liu mak mídia la fó sai, liliu xefe suku no diretór sira. “Ne’e, mídia nunka fó sai,” salienta.

“Babain fó sai ne’e, ministru balun. Mídia fa’an informasaun tanba ne’e liga ho figura maibé seluk hanesan xefe suku sira, diretór kompañia balun no diretór ministériu balun ne’e ba nonok de’it,” nia hatutan.

Kazu sira ne’e barak liu mak liga ho abuzu poder, partisipasaun ekonomika no abuzu pekulatu uzu.”Kazu seluk ne’ebé seidauk investiga ne’e liga ho evidénsia no tenke buka informasaun lubuk ida, ida ne’e dalaruma sei pendente barak”, tenik tan.

Entretantu, TL iha 2017 entre nasaun 176, iha pozisaun da-100 ida katak ita iha kombate korupsaun ne’e sa’e di’ak oituan tanba kompara ho antes ne’e TL iha pozisaun 133. “Kompara ho Indonézia, Indonézia iha pozisaun 98 no agora tuun ba dekáda 80”.  Komparasaun ho Ázia Pasifíku TL iha pozisaun 12. Katak, korupsaun sei ás tanba iha Ázia de’it.

Situasaun ne’e, presiza prevene no kombate. Tanba ne’e, sujere ba estudante sira atu prevene no kombate hahú husi-án rasik no hatoman-án hodi la halo korupsaun.

KAK nu’udar instituisaun estadu, hanesan órgaun polísia espesializada, independente ne’ebé iha nia atuasaun la’o tuir de’it dalan legálidade no ho bjetividade ne’ebé lei haruka. Órgaun ne’e hahú funsiona iha 22 Fevereiru 2012 no aprovadu husi Parlamentu Nasionál (PN) iha 12 Jullu 2009 bazeia ba lei nú. 8/2009.

Estadu estabelese KAK tanba antes ne’e, TL rasik asina ona ratifikasaun lei konvensaun internasionál kontra korupsaun iha Viena (Austria), 10 Dezembru 2003 no 10 Dezembru 2008, ratifika konvensaun internasionál anti korupsaun iha PN TL.

KAK estabelese ho vizaun no misaun atu Timor-Leste sai estadu demokrátiku ho kultura rejeisaun korupsaun ida mak forte ba interese no prosperiedade povu nian nomós kombate korupsaun liuhusi dalan prevensaun, edukasaun no investigasaun. (jornalista: Rafael Belo; editora; Rita Almeida)