Kazu PN Tribunal Kontinua Rona Sasin

DILI - Tribunal Distrital Dili kontinua julga kazu Parlamentu Nasional, hodi rona deklarasaun husi testamuna tekniku IT ho naran inisial DLB. Neebe diskunfia desvia tiha ekipamentus Informasaun no Teknologia  Parlamentu Nasional nian ba  privadu rasik, neebe fo prezuiju ba estadu ho montante global USD U$348,116.00.

Iha audensia julgamentu testamuna DLB deklara, tuir nia haree bainhira sasan nee mai iha sasan balun neebe  la iha duni.

“Hau haree sasan balu mak la kompletu mak hanesan antenna Vizat lina ba Internet mak la iha, atu halo inspesaun nee sasan nee kompitensia ba logistik sira nian,”dehan testamuna iha sala audensia Tribunal Distital Dili, Segunda, (25/09/2017).

Antes Iha julgamentu kontinuasaun nee tribunal rona testamuna Lino Soares neebe hanesan Xefi logistik iha PN  deklara katak, bainhira sasan nee mai iha sasan balun neebe  la iha duni.

Lino Soares hatete, sasan nee kompania sira lori mai iha edifisiu PN, iha momentu nee nia  hanesan xefi logistik ba haree sasan nee,  maibe tuir nia sasan balun la iha mak hanesan, UMX, Sony camera digital,  gravador Panasonic ho buat sira seluk tan.

Hau halo relatoriu hatoo ba sekretaria jeral PN Angelina Marcal, maibe hau la hare nia follow up ba relatoroio nee derepenti deit KAK mai halo ona investigasaun ba problema refere,’’ dehan Lino ba Tribunal.

Nia hatete,  momentu nee mos sasan sira nee mai tau kedas iha DITIC nia fatin, tanba tuir Sefi DITIK sasan sira nee sensitivu no atu halo kedas instalasaun,  nunee tenke tau iha DITIC nia fatin, entaun Sira mos tau tuir deit ona. Iha momentu nee nia halo deit relatoriu la hetene  sekretaria jeral forma ekipa atu halo insepsaun ka lae.

Antes nee tuir akuzasaun husi MP neebe lee sai husi Juiz presidenti iha tinan 2010, arguidu ABC nudar  Sefi DITIC iha PN, iha fulan Agostu tinan 2010 PN lansa konkursu ho modelu konkursu publiku nasional atu fornese ekipamentu IT  ba PN.  Projetu ida nee nia espesifikasaun prepara husi arguidu ABC neebe fahe ekipamentus IT sira ba iha Lot A no B. Bainhira lansa tiha konkursu publiku nasional, nia rejultadu katak kompania Everson Network mak manan projetu ida husi fornese ekipamentus IT sira ba PN ho montante global USD U$348,116.00.

Iha lot A, ekipamentus IT nian neebe mak presiza sosa husi kompania Everson Network hanesan Wilmax ho montante global U$60,482.00, Sony digital Camera ho presu U$600.00, tape ka gravador ho marka HP atu backup data ho presu global U$6,166.00, Panasonic central telefonica ho presu global USD$1,900, VSAT ho presu global U$30,370 NO ms (Microsofware ho presu U$9,375.

Iha loron 14 fulan Outubro tinan 2010, asina kontratu entre PN ho Kompania Everson Network.  Bainhira asina tiha kontratu, iha loron 30 fulan Novembru tinan 2010, kompania Everson Network hatama ekipamentu sira nee (Delivery Order/DO) inklui mos ekipamentu sira neebe  temi ona iha artigu iha leten.

Ekipamentu sira nee, simu husi arguidu ABC chefi lojistika  PN, Lino S de Carvalho. Bainhira kompania halo tiha inspensaun, iha loron 16 fulan Dezembru tihan 2010, husi aprovisionamentu PN, prosesu pedidu pagamentu ho montante U$348,166.00. bainhira kompania Everson Network hatama tiha ekipamentu IT sira nee, sasan sira nee la rai iha divizaun lojistika nia fatin, maibe ekipamentu sira nee rai fali iha arguidu ABC nia servisu fatin iha gabinete tanba arguidu dehan katak ekipamentu sira nee sensitivu liu.

Bainhira arguidu rai ekipamentu sira nee , iha nia fatin iha ekipamentu UT sira hanesan WIMAX ho montante global U$60,480, SONY DIGITAL Camera ho presu U$600,00, Tape ka gravador ho marka HP ATU BACKUP DATA HOPRESU GLOBAL U$6,166.00, Panasonic Central telefonica ho presu global U$11,900, vsat HO PRESU GLOBAL U$30,370 no MS (Microsoftware) ho presu U$9,375 nee lakon iha arguidu nia gabinete.

VSAT neebe sosa ho folin U$30,370.00 atu monta iha PN hodi distribui lina internet maibe Parlamentu hetan doasaun VSAT husi The Asian Foundation nee mak monta iha fulan Marsu tinan 2011, mak VSAT neebe mak sosa husi kompania Everson Network la monta no arguidu apropria tiha VSAT nee no uza ba nia privadu rasik.

Nunee, ekipamentu seluk neebe mak temi iha artigu 5, mos lakon iha arguidu nia fatin no arguidu hatene didiak katak iha responsabilidade ba ekipamentu sira nee,  maibe arguidu ignora tiha no halakon tiha ekipamentu nee.

Arguidu mos aproveita ekipamentu sira nee rai iha nia fatin arguidu foti tiha ekipamentu sira ba nia an uza ha nia privadu rasik. Ekipamentu IT sira nee tuir lolos rai iha divizaun logistika nia fatin, bainhira iha necesidade foin distribui ba parte neebe mak presiza maibe pelu kontrariu arguidu lori ekipamentu sira nee rai fali iha nia fatin, nunee, lakon kontrolu husi divizaun Logistika PN nian.

Arguidu ABC hatene katak ekipamentu IT sira nee la partense ba nia maibe instituisaun Estadu, Parlamentu Nasional nia patrimoniu. Arguidu ABC aproveita kargu funsaun neebe nia iha, hodi apropria ekipamentu IT sira nee hodi desvia tiha nia distinu lolos ba servisu Parlamentu Nasional. Ekipamentu sira nee nudar patrimoniu PN nian, no sai patrimoniu Estadu, funsionariu ida, nunka deside hodi foti ba nia an ka halo lakon, mesmu ekipamentu sira nee PN la uza ona. Argudi ABC ho grave violasaun ba sira nia dever inerentes, sira nia funsaun, nee preve iha artigu 40 no 41 husi estadu funsaun publiku, aprovadu ho Lei n.08/2004, loron 16 Junu ho nia redasaun foun Lei n.05/2009 loron 15 fulan Junhu.

Arguidu ABC halo hahalok nee ho livre, deliberada ho konsientemente,  katak aktu neebe mak nia halo nee husi dalan neebe ilejitimu no tuir lolos direitu la pretense ba nia. Ho arguidu ABC nia intensaun, hamosu prejuizu ekonomikamente no finanseira ba Estadu ho montante global U$ 118,893.00 no arguidu iha obrigasaun tenki selu fali prejuizu sira nee.

Ho nunee arguidu ABC hanesan autor material ho forma konsumandu ba krime pekulatu iha artigu 295 husi kodigu penal iha Timor Leste.

Hatan ba akuzasaun nee arguidu ABC deklara ba tribunal katak, faktus akuzasaun husi MP nee balun los no balun la los, prosesu fahe ekipamentu ba iha Lot A, B nee laos nia kompetensia maibe nee kabe ba iha servisu aprovizonamentu nian arguidu so prepara deit mak BOQ  no sasan hirak nee la rai iha ninia gabinete

KAK mai investiga hau iha hau nia servisu fatin hau dehan ba sira katak sasan la rai iha hau nia fatin ekipamentus sira nee utiliza hotu ona no monta hotu ona, kompania nain sira mak monta hotu kedas  hau nia tekniku sira akompanha ho kompania nain sira, kompania mak iha responsabilidade ba iha instalasaun no sasan sira nee registu hansean patrimoniu Estadu,” dehan arguidu ba tribunal.

Arguidu mos hatete, ekipamentus hirak  nee Asia Fundation hahu monta iha tinan 2011 no termu intrega iha 19 fulan Dezembro tinan 2011, hahu husi loron 5 fulan Maio tinan 2010 PN lansa konkursu hodi sosa ekipamentus nee i konkursu nee konkursu publiku no kompania Everson Network mak manan.

Nia mos informa ba tribunal katak, iha tendensia bot iha PN nia laran, tanba agora dadaun ekipamentus hirak nee funsiona ho diak hila no la hatene los sasan saida mak lakon, desde nia simu karta notifikasaun husi tribunal agora dadaun PN suspende hela noa kargu husi sefi.

Iha fatin hanesan Luis De Jesus Alves hanesan testamunhano nudar chefi Divizaun Planu Financas no Aprovizonamentu hatete, distribui ekipamentu ba lot A,B nee laos nia kompetensia maibe nee kabe ba iha  DITIC nia responsabilidade,  aprovizonamentu so prepara deit dokumentu ba konkursu husi tekniku aprovizonamentu neebe  hetan aprovasaun husi PN depois prosesu implementasuan tuir prosedur aprovizonamentu.

Nia dehan tan, bainhira iha projetu ida tenki hetan aprovasaun husi PN, konaba sasan lakon nee nia lahatene, tanba iha PN iha idak idak nia divizaun.

Audensia julgamentu nee adia fali ba loron 23 fulan Junhu tuku 0:30 hosi kontinua rona sasin, audensia julgamentu nee prejide husi Juiz kolektivu, Juiza prezidente  Edite Palmira, Ivan Suritay ho Juiza Maria Modesta, MP reprezenta husi prokurador  Rogeriu Viegas, parte defeza arguidu hetan asistensia legal husi advogadu privadu, Pedro Aparicio. 

Terezinha De Deus | Suara Timor Lorosae