DOM BASILIO: “KOMEMORA TINAN 500 IHA VALOR BA POVU TL”

Bispo Diocese Baucau, Dom Basilio do Nascimento deklara katak, selebrasaun komemorasaun tinan 500 evanjelizasaun misionariu Portugues tama Timor Leste (TL) ne’e iha valor istoria ba povu.

Misonarius Portugues tama mai Timor Leste fo vantazen bo’ot ba Timor leste, tanba produs Timor-oan matenek barak, produs mos Padre no Madre no seluk tan e hametin Timor-oan nia fiar ba maromak nudar sarani Katolika, maske Timor-oan fiar nafatin kultura.

“Komemorasaun tinan 500 evanjelizasaun misionariu Portugues tama TL ne’e sai biban ida atu fo valor ba istoria hanesan povu, hanesan uma kreda ninian e fo mos biban no valor ba buat ne’ebe maka misionariu sira husik hela iha ita nia leet, tanba hakarak ka lakoi ita hirak ne’e hotu mesak sarani deit, matenek bar-barak iha TL ne’ebe produz husi misionariu sira, ne’ebe liu husi komemorasaun tinan 500 ne’e tempu ba ita atu fo agradese,”Dom Basilio do Nascimento ba Jornalista sira Tersa (24/11) iha salaun Sao João Paulo IV Comoro-Dili hafoin akompaña vizita delegasaun Vatikanu kardeal João Braz de Aviz.

Iha tempu ohin loron Timor Leste komemora hikas loron ne’ebe refere hodi fo hanoin ba ema tomak konaba ita hahu husi ne’ebe, hahu oinsa no iha tinan 500 nia laran ne’e uma kreda lao oinsa.

Konaba ema balu ninia preokupasaun konaba evanjelizasaun misionariu portugues seidauk kompleta tinan 500 ne’e tuir Dom Basilio laos kestaun bo’ot.

“Konaba informasaun dehan evanjelizasaun seidauk to’o tinan 500 ne’e laos kestaun bo’ot ida, tanba iha buat rua maka haketak malu hela, hanesan iha sa tinan maka Portugues tama TL no iha sa tinan maka misionariu Portugues hahu evanjelizasaun iha TL,”hateten Dom Basilio.

Dom Basilio haktuir, bazeia ba lojika istoria nian primeiru soldadu Portugues sira tama uluk maka depois misionariu Portugues sira hahu halo evanjelizasaun, ne’e duni karik ninia diferensia tinan 20 ka 30 militar sira tama uma kreda akompaña kedas.

Ne’e duni Dom Basilio afirma, bainhira Afonso de Albuquerque deskobre Malaka iha tinan 1915 maka deskobre fali Timor Leste, ne’e duni karik diferensia tinan 30 resin maka evanjelizasaun hahu.

“Maibe ha’u hanoin ida ne’e laos metafizika istoria nian importante maka TL selebra etapa enkontru kultura ida entre Portugal ho Timor no selebra tempu evanjelizasaun tama TL. Hau’ hanoin katak, sei ita halo imajinasaun karik bainhira buat sira ne’e hahu lulik sira ne’e laiha ona, tanba TL komesa koiñese ona Maromak liu husi evanjelizasaun misionariu Portugues,”haklaken Dom Basilio.

Entretantu komemorasaun loron proklamasaun Independensia 28 de Novembru ba dala 40 (1975-2015) ne’e loron istoria murak ba povu no Nasaun Timor Leste, tanba husi loron ida ne’e Timor Leste deklara ninia independensia loke dalan ba Timor Leste hetan ninia independensia hamrik sai nudar Nasaun Independenti ne’ebe restaura Independensia iha loron 20 de maiu 2002.

“Loron 28 de Novembru hanesan primeiru proklamasaun da independensia TL, ne’e hanesan aktu no desijaun ida ne’e maka proklamador sira foti hodi kontra espetativa hotu-hotu depois akontese funu bo’ot no terus, ne’ebe agradese wain tanba liu tiha tinan 40 nasaun TL hamriik mesak ona,”tenik Dom Basilio.

Iha parte seluk, Acolhemos sua Eminensia Cardeal João Braz de Avis dehan, evangelizasaun ne’ebe mak tama ona tinan 500 iha TL ne’e sai hanesan previleziu ida ba povu, ne’ebe iha fiar bo’ot ba Jesus Kristu.

“Hau sente impresionadu tebes ho beleza igreja Timor Leste nian no desizaun povu Timor Leste nian ba referendum no mos bele koñese fiar ba Jesus Kristu,”dehan Cardeal João Braz de Avis

Nia mos fo mensajem katak, povu Timor Leste tenki kontinua hametin nafatin nia fiar ba kreda katolika hanesan heransa hodi dezenvolve iha futuru.

“Hau hare prezensa igreja iha Timor Leste sai forsa liu tan, husi testamunha amo Bispo, padre, diocesanos, religiosos no religiosas. Evangelizasaun ohin loron tenki tama ho maneira diferente, tamba ita nia kultura sei bele halakon hahalok autobilismu sira no tamba ema hakarak moris ho situasaun ne’ebe livre no tuir  valores ba hanoin diak no hala’o.

Tamba ne’e evangelhu   sai hanesan forsa ne’ebe bele dada ema ba moris no nakonu ho domin no moris tuir buat ne’ebe evangelhu hanorin. Ves/tos

Jornal Nacional