sexta-feira, 2 de junho de 2017

Kafe Nain Tristi, Tinan Nee Sira Nia Kafe Lafuan

DILI - Agrikultor kafe (kafe nain) iha area Postu Administrativa Turiskai, Manufahi,  tristi tanba tinan nee sira nia kafe lafuan. Kafe lafuan tamba problema mudansa klima. Iha fulan Dezembru 2016 too Fevereriu 2017, udan laiha. Udan konsege tun iha fulan Marcu 2017, maibe kafe funan maran tiha ona, nunee informa Xefi Joventude Postu Administrativa Turiskai, Joni dos Reis ba STL iha Diresaun Nasional Antigu Kombatente Libertasaun Nasional (DNAKLN), Kaikoli, Dili Kuarta (31/5/2017). Tamba klima ladiak, tinan nee kafe iha Turiskai lafuan. Balu konsege fuan maibe la tebar hanesan tinan-tinan. Lasufsiente atu uza hodi han no hemu.

Tamba kafe lafuan, agrikultor kafe lahetan rendementu. Lahetan osan. Ema hotu hatene, maioria komunidade Turiskai moris ho kafe. Kuandu kafe lafuan, sertamente sira lahetan osan. Tinan nee sira sei hasoru problema menus aiha (hamlaha). Oras nee komunidade fiar ba koto no aihan sira seluk, maibe udan makaas liu, halo koto barak dodok no estragus.

Ho problema nee, nia husu ba Ministeriu Solidaridade Sosial (MSS) oinsa atu servisu hamutuk ho Ministeriu Komersiu Industry no Ambiente (MKIA). Oinsa atu distribui ou faan fos MKIA too iha area rurais, nunee povu neebe laiha kbiit ekonomia bele sosa fos nee, tanba tinan nee sira nia kafe lafuan.

Komunidade Suku Mendelo Josefina de Fatima Soares moa dehan, tinan nee sira nia kafe iha Suku Mendelo fuan laiha, tanba impaktu husi iklima udan agora iha mudansa bailoro mai makaas liu halo rai manas makaas ou bailoro naruk liu tiha. Nunemos udan mai fali para fatin laiha estraga fali kafe, koto batar no aihan sira seluk, agora iklim agrikultura muda ona la hanesan tempu uluk.

Komunidade Suku Fatukalo Manuel da Costa, hateten katak kafe tinan nee iha sira nia suku fuan, maibe minus liu kompara ho tinan 2016 kafe fuan diak, ida nee problema natures “ita atu halo nusa ida nee depende ba natures nia hakarak”. Nunemos kafe nee tinan ida la fuan foli diak fali ou folin sae, maibe kafe fuan diak folin tun fali, porexemplu kafe fuan diak kulit mean kg ida $ 0,25 centavos, maibe kafe fuan laiha ou fuan ladiak kulit mean kg ida $ 0, 35 centavos. Nee halo kafe nain sira la kontenti. Augusto da Costa

Suara Timor Lorosae

Sem comentários: