quinta-feira, 9 de fevereiro de 2017

Líder timoroan apela ba pás, toleránsia no estabilidade iha prosessu eleitorál tinan ne’e

Responsável hosi  instituisaun Estadu timoroan oioin apela iha ohin ba líder polítiku, kandidatu no ba sidadaun jerál atu garante ambiente toleránsia, estabilidade no  pás ida  ba eleisaun tinan ne’e iha Timor-Leste.

Apelu ne’e hato’o liuhosi enkontru ho  tema "pás, justisa no toleránsia hodi konsolida independénsia nasionál", promove hosi Gabinete de Apoio ao Cônjuge do Presidente da República parseria ho Fundasaun Centro Quesadhip Ruak.

"Presiza liu atu kada sidadaun hatene prosesu eleitorál hola parte iha  eskolla sidadaun nian ba  kontratu sosiál ho Estadu. Estadu ne’e hanesan únika instituisaun ne’ebé iha  monopóliu ba violénsia hodi tau iha orden, estabilidade no pás iha nasaun", informa ba Lusa  primeiru-ministru, Rui Araújo, iha  debate.

Nia konsidera katak líder polítiku sira " tenki  assume responsabilidade atu labale rekorre ba violénsia hanesan  forma ida atu manán votu", Rui Araújo hatete katak alternánsia demokrátika inklui iha prosesu konstrusaun Estadu.

No hatutan katak eleisaun hirak ikus ne’e, ba autoridade lokál sira iha finál tinan kotuk, hatudu ona katak " eleitoradu sira baruk ona ho violénsia no konsiente katak iha dever síviku atu  partisipa iha aktu eleitoral ho forma sívika, sein rekorre violénsia atu reafirma sira nia votu".

Maski nune’e nia rekoñese katak "sempre iha risku" inklui violénsia verbal ne’ebé bele hamosu  instabilidade ruma, kazu ne’ebé bele presiza hetan  atuasaun hosi  forsa seguransa.

Ba partisipante sira iha  enkontru ne’e xefe Governo hatete katak  ambiente "toleránsia, estabilidade no pás" depende, maka’as liu, ho forma oinsa atua líder, militante no simpatizante hosi  partidu no forsa polítiku sira.

"Violénsia ka estabilidade laakontese karik  lahetan akonsella ka insitadu.Líder, militante no simpatizante sira hosi  partidu polítiku  tenki  dissemina ba defeza ninia programa no tenta konvense eleitór sira, sein obriga ka manipula atu hetan votu ", nia afirma.

Susesu  eleitorál depende  moos " ba rigor, integridade no imparsialidade" hosi órgaun administrasaun eleitoral, STAE no CNE no kapasidade forsa seguransa, PNTL no F-FDTL, sai "firme no hatur"  iha ninia "kapasidade  atu antesipa no neutraliza risku instabilidade ka inseguransa públika".

Intervein  iha  enkontru ne’e, Dionísio Babo, ministro de Estado, Coordenador dos Assuntos Administração do Estado e da Justiça e ministro da Administração Estatal afirma ho responsabilidade hosi líder polítiku hodi  garante " katak  diskursu polítiku la’o ho ambiente saudável, debate ba ideia no programa", nesessáriu ba tranzisaun entre jerasaun.

"Timor-Leste hetan rezultadu kapáz iha prosessu eleitorál, realiza eleisaun livre no justa, ho forma boot liu ba liberdade eleitorál , iha prosesu transferénsia ordeira", nia afirma.

Momentu eleitorál atuál, haktuir, tenki aproveita hodi respeita no promove pluralizmu no igualdade jéneru, konstrui kona-ba rezultadu eleisaun lokál foin lalais ne’ebé maka  númeru eleita feto sira  aumenta liu  100%.

Iha enkontru hanesan, bispu Díli, Virgílio do Carmo da Silva, afirma liuhosi  mensajen defeza ba pás no instabilidade, afirma katak " violánsia laiha papel ruma iha festa demokrasia".

Preladu ne’e hato’o hela mensajen ba jornalista sira katak tenki hakerek " ho loos no justisa", iha kobertura ne’ebé halo iha prosesu eleitorál.

Júlio Hornay, komandante-jerál Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL), haktuir katak  forsa seguransa preparada ona atu, kumpri ninia mandatu, garante ba seguransa iha nasaun laran, serbisu ba kada suku ho autoridade losál no komunidade sira.

Hornay apela ba família timoroan no xefe lokál sira atu akompaña situasaun iha sira nia zona, ajuda no apoiu joven sira no  informa ba polísia karik  rejista aktu violent ruma.

"Ami preparadu ona, koordenasaun ho  F-FDTL (Forsa Defeza) atu  assegura katak  prosesu eleitorál ba eleisaun sei hala’o sein problema. Ami nia efetivu iha territóriu hotu hodi prevene violénsia no ajuda rezolve problema ne’ebé bele mosu ", tenik nia.

Mensajen ne’e moos hato’o hosi xefe Estado-Maior general das Forças de Defesa de Timor-Leste (F-FDTL), major-jenerál Lere Anan Timur, hatete katak eleisaun ba tinan ne’e " teste ida tan ba maturidade Timor-Leste nian".

"Sein pás no estabilidade sei lahala’o eleisaun tuir hakarak. No karik ida ne’e la akontese ita sei sai hanesan estadu falladu. Hanesan  teste atu  hatete sé Timor-Leste iha  maturidade polítika ka sei  presiza tutela hosi seluk", nia afirma.

SAPO TL ho Lusa - Foto: GPM

Sem comentários: