Clayton: Livru Mak Ha’u-nia Murak

DÍLI, (TATOLI)-Clayton Manuel de Fátima Baptisa, eskritór juniór no talentozu. Ho idade tinan sia, maibé hakerek istória fiksaun mesak furak ho figura umana no fabula (personajen animál) hodi hetan publikasaun iha media imprensa no revista Lafaek.

Eskritór Clayton informa katak nia gosta hakerek no lee tanba ne’e livru sempre sai-nia belun di’ak iha tempu livre, tantu loron nomós kalan molok atu toba.

“Livru, livru, livru…! Livru halo ha’u hatene buat barak. Livru mak ha’u-nia murak,” versu ida husi obra hotu ne’ebé Clayton hakerek no inspira hodi lee no kontinua hakerek, haktuir ba Ajénsia TATOLI, iha avenida Avó Xavier do Amaral, Peace Coffee, Díli, ohin.

“Ha’u gosta rona istória iha tempu kalan no hakerek,” informa Clayton, ne’ebé moris iha Díli, maiu 2009 ne’e hodi hatutan.

Oan úniku husi fuan domin Agusto Baptista no Marliya Celina Amaral ne’e haktuir katak bainhira hahú hakerek sente ta’uk no labele maibé tanba gosta nia koko hakerek no hakerek bebeik to’o konsege. “Ha’u kontente tebes,” expresa eskritór ki’ik, Clayton.

Clayton, isin-morena no kuriozu ne’e haktuir loroloron nia hakerek nia diáriu mesak kona-ba halo saida, halimar iha ne’ebé, ho se, saida mak nia haree no rona hafoin rai di’ak hodi dezenvolve para publika. Inisiativa ida ne’e mosu tanba gosta rona ema konta istória.

“Ha’u kontente tebes bainhira ema lee ha’u-nia istória sira,” dehan Clayton ho zódiaku Taurus ne’e hodi konta nia esperiénsia no inisiativa hakerek.

Nia iha eskola gosta matéria kona-ba hakerek kompozisaun, poema, proza no seluk tan ho inspirasaun mós husi nia profesór sira. “Ha’u iha livru barak iha uma lee mós,” akresenta eskritór junior, Clayton, ne’e.

Estudante ne’e fó mensajen mós ba labarik sira seluk iha tempu halimar, buka aprende no aprende nafatin hodi prepara aan ba futuru. “Kolega sira ita tenke estuda,” sujere Clayton ne’ebé iha mehi hakarak sai mós pilotu ne’e.

Esteviana Amaral, eskritora seniór ida konta katak bainhira kalan Clayton gost rona istória sira molok atu toba. Bainhira la konta istória, eskritór juniór Clayton tanis no ejize bebeik, mezmu istória fiksaun sira.

“Entaun hahú husi ida ne’e, nia iha jeitu atu konta istória. Babain nia konta istória ba nia prima sira, oral de’it, maibé depois nia mós komesa hakerek ona,” informa eskritora Esteviana Amaral.

Nia haktuir katak Clayton iha tempu livre asesu mós rede sosiál liliu facebook hodi halo publikasaun ba nia istória sira ho apoiu husi nia família. Bainhira publikadu Clayton konfirma ema ne’ebé asesu nia hakerek ne’e.

“Bainhira haree ema ‘like’ barak halo nia gosta hakerek liutan,” informa Esteviana Amaral, nia tian, ne’ebé tempu barak halo akompañamentu ba Clayton nia istória eskrita sira.

Nia haktuir mós katak antes ne’e família obriga atu Clayton kontinua hakerek hodi promove nia talenta iha literatura, liuhusi promote atu fó prezente oioin, maibé depois nia toman komesa hakerek bebeik rasik ona.

Kona-ba dezafiu durante halo akompañamentu, eskritora seniór ne’e dehan katak Clayton nu’udar labarik ki’ik entaun nia konseitu ba hanoin ne’e diferente ho ema adultu sira. “Tanba ida ne’e mak ita atu nia forma nia karakter ne’e susar oituan,” subliña eskritora Esteviana Amaral.

Ho situasaun ida ne’e, eskritora ne’ebé dedika nia tempu ho pasiénsia ajuda forma eskritor ki’ik ne’e nia karakter katak presiza halo akompañamentu bebeik, buka referénsia barak, hodi asesu barak atu buka nia karakter. “Atu hatene loloos nia karakter ne’e oinsá? Ida ne’e mak sei dezafiu,” realsa eskritora Esteviana Amaral.

Maske seidauk hetan karakter loloos maibé  Clayton konsege ona hakerek istória, tantu reál eh fiksaun rasik, nu’udar akompañadora no eskritora seniór, Esteviana Amaral demonstra nia sentimentu orgullu no kontente.

“Nu’udar mós tian, ha’u sente kontente. Sente kontente tanba nia gosta hakerek, mai husi ha’u. Bainhira ha’u atu hakerek, nia sempre tuur iha ha’u-nia sorin, dalaruma lee hotu. Ha’u sente katak buat ne’ebé iha ha’u-nia aan ha’u bele transforma ba nia,” dehan eskritora seniór Esteviana Amaral.

Eskritora ne’e dehan, nia iha mehi, bainhira labele eskritora di’ak ida, pelumenus bele prepara labarik ida, hahú husi ki’ik to’o boot hodi sai eskritór/a di’ak liu ida.

“Nia ki’ikoan, entaun tempu aprende ne’e sei naruk. Entaun, kuda kedas nia vontade atu aprende ne’e husi ki’ik, nune’e bainhira to’o boot nia forma karakter rasik,” hateten eskritora seniór Esteviana Amaral.

Esteviana mós demostra katak nia sente kontente tebes bainhira ema kontaktu nia tanba lee eskritór junior Clayton nia obra eskrita sira, ne’ebé publika husi imprensa, iha rede sosiál no iha revista.

“Ida ne’e hanesan orgullu ida ba ha’u. Durante ne’e, la’ós iha uma laran de’it maibé iha li’ur ema hatene mós saida mak nia (Clayton) halo,” komenta eskritora Esteviana Amaral.

Eskritora feto timoron ne’e esplika, bainhira labarik ruma iha talentu, ita hanesan ema-boot (adultu) tenke kontente no apresia ho sira. Enkoraja sira atu bele kontinua, fó apoiu sira, labele hamate sira-nia vontade atu aprende.

Eskritora Esteviana Amaral mós fó korajen katak bainhira ita-nia oan, membru família ne’ebé iha ona talentu, ita tenke fó apoiu nia, dudu nia ba oin, ita-tenke fó korajen nia.

“Bainhira sira komesa boot ona, sira buka sira-nia karakter. Nu’udar família, ita ne’ebé besik sira, bainhira ita haree katak sira ki’ik iha talent, iha bakat (abilidade), entaun ita koko atu arahkan (orienta) sira katak bakat iha ne’e, entaun ita koko lori nia dezenvolve aan. Se lae, susar oituan,” eskritora seniór, Esteviana Amaral enkoraja.

Jornalista: Rafy Belo | Editór: Manuel Pinto

Imajem: 1 - Eskritór Clayton bainhira entrevista ho ajénsia TATOLI; 2 - Clayton Manuel de Fátima Baptisa, eskritór juniór