Prezidenti Repúlika, Francisco
Guterres ‘Lú Olo’ iha Sesta (26/1/2018) mais ou menus tuku 10:00 OTL, hakotu
empase polítika hodi hakat ba eleisaun antesipada.
Desizaun ne’e Xefi Estadu foti
hafoin loron rua tui-tuir malu Kuarta-Kinta (23-24/01/2018) Prezidenti
Repúblika rona opiniaun husi partidu polítiku sira ne’ebé hetan asentu iha
parlamentu (FRETILIN, CNRT, LPLP, PD no KHUNTO) no mós rona opiniaun husi membru
sira Konsellu Estadu nian.
Ho desizaun ne’ebé mak Xefi
Estadu foti hodi fó fila ba atu dala ida tan ba tuir eleisaun ne’e (eleisaun
antesipada) ne’e, Vigáriu Pastoral Diocese Díli, Pe Juvito Rego Araújo hateten,
lalika kestiona desizaun Xefi Estadu ne’e, tanba tuir duni dalan demokrasia, no
desizaun ne’e justu no honestu duni.
“Desizaun ne’e justu no honesta.
Ne’ebé sé Prezidenti Repúblika haree katak sé instituisaun ida ne’e Parlamentu
Nasionál labele, entaun disolve tiha para fó fila fali poder ne’e ba povu,
tanba dehan demokrasia ne’e hanesan ne’e, povu mak fó poder ba nai ulun sira
atu ukun, maibé kuandu ukun ladi’ak fó fila ba povu hodi hili fila
fali,”hateten Pe. Juvito Rêgo Araújo ba jornalista sira iha Palásiu
Prezidensiál Nicolau Lobato, Bairo-Pite Díli, hafoin partisipa mensajen
Prezidenti Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo nian konaba situasaun polítika
atual iha rai laran.
Pe. Juvito reforsa katak, lalika
protesta desizaun PR, tanba desizaun ne’e PR foti atu bele hakotu tiha
inserteza polítika no espekulasaun oi-oin ne’ebé iha públiku.
“Ba ha’u desizaun ne’e laiha
risku ida, kualker desizaun sempre iha nia risku, laiha desizaun ida ne’ebé
laiha risku. Maibé Prezidenti Repúblika halo desizaun ida ne’e la’os toba hader
mai halo de’it. Ne’e nia tetu tiha ona, konsulta ona ho ema barak, matenek boot
polítika sira, lei na’in sira, konsulta tiha hotu ona mak halo desizaun ida
ne’e. Tanba ne’e ema hotu bele simu desizaun Prezidenti Repúblika nian ho neon
ho laran tomak hodi kontribui ba dezenvolvimentu nasaun nian,”hateten Pe Juvito.
Iha fatin hanesan, eis Prezidenti
Parlamentu Nasional III Lejislatura, Adérito Hugo da Costa, nu’udar mós
deputadu bankada CNRT hateten, desizaun ne’ebé PR anunsia ema barak mak durante
ne’e hein hela atu bele rezolve impase polítika rai laran ne’ebé rezulta husi
formasaun governu menoria iha tinan 2017.
“Sidadaun babain mós hein hela
desizaun ida ne’e, inklui líder polítiku sira, hanesan maun boot Xanana, Taur
Matan Ruak ho Naimori. Prezidenti Repúblika no fim tenki pronunsia para bele
rezolve situasaun impasse polítika ne’ebé rezulta husi formasaun governu
minoria husi eleisaun 2017 ne’e. Agora solusaun mak ne’e, fila ba partidu
ida-idak, régras eleisaun parlamentar nian, lei sira ne’ebé vigora hela, bazeia
ba sira ne’e. Prezidenti Repúblika sei dekreta detalla data atu hahú eleisaun
bainhira tuir konstituisaun,”nia hateten.
Hatán karik eleisaun antesipada
CNRT, PLP no KHUNTO sei avansa ho pakote ida de’it, Aderito Hugo dehan, sei
desidi iha nível altu partidu nian iha tempu badak.
Nune’e mós deputadu bankada
Partidu Libertasaun Popular (PLP), Fidelis Mangalhães hateten, desizaun PR nian
ne’e sira previstu tiha ona ka adivinha antes ona katak desizaun sei sai
hanesan ne’e (eleisaun antesipada).
“Desizaun ne’e ami previstu tiha
ona, ami adivinha katak desizaun sei sai hanesan ne’e, sai hanesan ne’e. Entaun
ita hotu lori fali ba povu i prepara-an di’ak liutan ba kampaiña para depois
bele hetan fali konfiansa husi povu,” nia hateten.
Fidelis mós fiar katak, povu sei
fó konfiansa ba PLP iha eleisaun antesipada, tanba durante PLP kaer metin ba
valores demokratikus no konstituisaun RDTL.
“Povu sei la husik PLP. PLP sei
uluk, hahú mós konsege hetan konfiansa husi povu, satan agora depois de
polítika durante ne’e, hafoin kaer metin ba valores demokrátikus no
konsitituisaun,”Fidelis hateten.
Nune’e atual Primeiru Ministru,
Mari Alkatiri hateten, FRETILIN prepara halo kampaiña iha eleisaun antesipada,
maibé sei hein lai PR marka data ba eleisaun. No agora dadaun partidu halo
de’it konsolidasaun.
“Atu halo kampaiña ita sei hein
lai Prezidenti Repúblika marka lai loron ka data ba eleisaun mak ita halo,
agora ita halo konsolidasaun de’it,”hateten Alkatiri.
Alkatiri hateten, lalika preokupa
ho osan ba eleisaun antesipada, tanba iha osan ne’ebé poupa atu realiza.
“Ne’e ha’u tenki husu ba ema sira
halo jestaun ba eleisaun mak ha’u bele koalia,”hateten Marí Alkatiri hodi
responde ba montante orsamentu ne’ebé preve ba eleisaun antesipada.
Desizaun PR justu
Husi sorin seluk Pe. Martinho
Gusmão, hateten katak, dezisaun ne’ebe maka Prezidente Repúblika (PR) Francisco
Guterres Lú Olo, foti ne’e justu tanba tuir konstituisaun RDTL nune’e bele
solusiona impasse polítika ne’ebe dadaun ne’e akontese iha rai laran.
“Prezidente Republika fo sai ona,
dissolve Parlamentu Nasional ba eleisaun antesipada, ida ne’e ultima solusaun
no jalan terakhir liu ona, tanba ne’e ita hotu-hotu tenki aseita ida ne’e.
Ita hein partidus politikus sira lori solusaun ka ba fakar problema, sira lori
be malirin ba povu ka lori be manas ba povu,” afirma Pe. Martinho Gusmão, ba
GMN hafoin granda entrevista iha Estudiu GMN Bebora, Dili, Sesta Feira
(26/01/2018). ías/Aes
GMN TV | Grupo Média Nacional