Primeiru
Ministru (PM), Rui Maria de Araújo, informa katak, violasaun direitus
humanus ne’ebé mak akontese iha tinan 24 nia laran ne’e mak povu
Timor-Leste hetan ukun rasik a’an.
“Ita
mós presiza konsiente katak, hanesan ita nia lider nasional sira
hateten ita nia maun bo’ot Kay Rala Xanana Gusmão dotor Ramos Horta,
dotor Mari Alkatiri, koalia ona iha tinan
hirak liu ba hateten dehan justisa ida bo’ot liu ne’ebé
halo tiha ona ba vitimas ba violasaun direitus humanus ne’ebé akontese
durante tinan 24 ne’e mak justisa bo’ot liu ne’e mak ita hetan ukun
rasik a’an,”esplika,” esplika PM Rui, ba jornalista sira iha
Palasiu Governu Tersa (06/12), relasiona ho loron 7 Dezembru invazaun
Indonesia mai Timor-Leste.
PM
Rui hatutan, violasaun direitus humanus sira mosu tanba povu tomak nasaun
tomak hakarak uku rasik a’an, entaun pelu paktu Timor-Leste hetan
ona ukun a’an ne’e hanesan justisa bo’ot ida tiha ona.
“Tanba
ne’e mak ita nia lider politiku sira a nivel nasionais ninian iha
opiniaun katak, tanbasa mak ita ba halo tan justisa sira seluk, se
hanesna ne’e ita tenki julga mós Amerikanu sira tenki julga mós
Australia sira tenki julga mós Portugues sira hotu,” hateten PM Rui.
PM
Rui realsa katak, prosesu ne’e liu ona husi Komisaun bo’ot rua, komisaun
Akolhamentu Verdade no Rekonsiliasaun, depois ho mós Komisaun
Verdade ne’ebé mak halo entre Indonesia ho Timor-Leste.
Rekomendasoins sira ne’e hotu komisaun hato’o ona a nivel politiku orgaun
soberanu sira presiza desidi a nivel de Parlamentu nacional. Governu
hanesan parte husi orgaun de soberanu de Estadu ninian haree ba ninia
kompetensia ne’ebé mak nia iha ambitu rekomendasoens sira
ne’e.
“Tanba
ne’e mak iha semana hirak liu ba ne’e Governu aprova
tiha ona atu hamosu institu de memoria ida hodi implementa buka atu
akompanha, depois suporta tan implementasaun rekomendasois
sira hotu ne’ebé iha relasaun no oinsa atu desimina
informasaun promove para kestaun de violasaun dereitus humanus ne’e
aban bairua labele akontese fila fali iha soseidade nia laran,
portantu ida ne’e mak agora Governu halao dadauk.
“Kona-ba
Tribunal da Justisa ita hotu hatene katak, presiza iha desizaun
politika ida a nivel nasional iha area ida ne’e, tantu ita
hein kuandu orgaun kompetente ba ida ne’e foti desizaun ita
halo tuir,”hateten PM Rui.
“Ita
muda fali ba dia 31 Dezembru hodi komemora loron , senor Prezidente Nicolao
Lobato, mate iha kombate ida ne’e mak ita foti hanesna loron heroi dia 31
Dezembru, dia 7 Dezembru ne’e ofisialmente tau hanesan dia de memoria, loron
para ita hanoin, loron ne’ebé forsa estranzeiru sira mai invade mai
ita nia rai hodi refleta faktu, hodi nune’e eduka ita nia a’an diak liu tan,
aban bairua ital abele komete erru sira sira ne’ebé ita
komete iha pasadu hodi nune’e ita konstrusaun de Estadu
nasaun ne’e bele lao diak liu tan ba oin,”hateten PM Rui.avi
Jornal
Nacional