“Labele haluha no sei la haluha
katak independensia ita manan tiha ona, tanba povu ho haraik an no aten brani
rekonnese ita nia sala no aprende lisaun”, Lú Olo
Maluk Veteranus sira nia
sofrementu ba ba nasaun ne’e, sura labele, sira nia luta hatudu valor boot no
folin boot liu ba nasaun ida ne’e. Ohin loron joventude sira sente moris ho
dignidade ba veteranus sira nia sofrementu ne’ebe luta kontra makas ba okupasaun
ilegal hosi Indonesia.
Saudozu Nicolau Lobato nia
lideransa ezemplár no espíritu nasionalista, hanesan mós D. Martinho nia
aten-barani hodi promove valór Justisa, nu’udar ezemplu rua ne’ebé di’ak tebes
ba veteranu sira no Nasaun.
Valór hanesan sira-ne’e hodi
serbí povu no nasaun mak fó superioridade morál ba rezisténsia no tulun ita-nia
povu to’o ba vitória, ba independénsia no ba liberdade.
Istoria funu ne’ebe povu Timor
hakat liu, sai memoria ne’ebe importante atu labele haluha. Iha seremonia
refere, Prezidente da Republika hanesan mos eiz FALINTIL ne’ebe mak kontribui
mos nia an iha libertasaun nasaun ida ne’e, konta memoria ba partisipantes
katak Povu nia vontade soberana lori tinan 24 atu sai realidade. Rivalidade
entre poténsia mundiál sira durante tempu Funu Malirin [Peran dingin. Red] nian
lori mai ita-nia rain no ita-nia povu, okupasaun, sakrifísiu no terus boot.
Liu tiha fulan tolu resin hafoin
Proklamasaun Independénsia, Komité Sentrál Fretilin organiza enkontru alargadu
ida iha Soibada Marsu 1976, ne’ebé partisipa hosi dirijente militár no kuadrus
médius, reprezentativu hosi nasaun tomak. Objetivu sorumutu ida-ne’e nian mak
halo balansu ba okupasaun militár ne’ebé mak akontese to’o iha momentu ne’ebá
no haree dalan saida mak presiza foti, hodi mantein nafatin rezisténsia hasoru
invazór.
Lú Olo hateten Komité Sentrál
Fretilin nudar estrutura no instituisaun politika nasional mesak deit ne’ebé
maka eziste iha tempu ne’eba. Maski ema barak mate iha fulan dahuluk hirak
okupasaun nian, no aumenta piór liu durante tinan dahuluk hirak okupasaun nian,
hatudu realidade katak iha tempu ne’eba, Komité Sentrál no organizasaun
setoriál no lokál sira Fretilin nian mak nudar lideransa no instituisaun mesak
de’it, iha rain doben ne’e ne’ebé naksobu hosi funu.
“Iha momentu ne’ebá,
sobrevivénsia nasaun nian, sobrevivénsia identidade timoroan nian, depende
de’it ba kapasidade inisiativa no lideransa hosi estrutura polítika mesak de’it
mak iha. Instituisaun ida-ne’ebé hatudu kapasidade atu interpreta mehi lulik
ita-nia povu nian mak Fretilin”, hateten Lú Olo.
Xefe Estadu ne’e fo hanoin ba
povu katak labele haluha no sei la haluha katak independensia ita manan tiha
ona, tanba povu ho haraik an no aten brani rekonnese ita nia sala no aprende
lisaun.
“Etika haraik an ne’ebe
rezisténsia sempre hatudu ne’e, hanesan lisaun importante ida no sai hanesan
matadalan ba loron ohin nian no mós ba futuru rain ida-ne’e nian. Falintil nia
despartidarizasaun ikus mai importante hodi hatudu ba mundu katak kombatente
sira mak povu tomak nia forsa armada. Maski nune’e, Komisaun Diretiva Fretilin
mantein nafatin nia kondisaun nudar lideransa nia komponente polítika. Ita-nia
maun-alin sira saudozu David Alex “Daitula”, Mau Hodu, Sabalae, Nino Konis
Santana no Ma’a Hunu… ita hotu kontinua, ha’u rasik kontinua sorisorin ho
ita-nia maun Xanana, Taur, Lere, Falur, Sabika, L7 no L4, no sira seluseluk
tan”, hateten Lú Olo.
Zevonia Vieira | Tafara.TL |
03.03.2018
Imajen: 1 - PR Lu Olo / Zevonia Vieira; 2 - Nicolau Lobato