DILI: Eis-membru governu sira
ne’ebé tama prizaun tanba envolve kazu korrupsaun iha posibilidade sei hetan
indultu. Tuir Lei Númeru 5/2016 kona-ba Konsesaun Indultu no Komutasaun Pena,
perdaun ne’e labele fó ba ema sira ne’ebé komete kazu krime organizadu no
terrorizmu.
Nune’e, tuir lei ne’e rasik, prizioneiru sira ne’ebé laiha
envolvimentu ba kazu krime organizadu no terrorizmu, bainhira kumpre ona pena
1/3 (um tersus) husi totál pena ne’ebé hetan, maka iha direitu ba indultu.
Tanba ne’e, haree ba eis-membru governu na’in tolu hanesan João Câncio Freitas,
Abílio Lima no Domingos Caeiro, iha dalan atu bele hetan indultu husi
Prezidente Repúblika. Eis-Ministru Edukasaun (ME), João Câncio Freitas, hetan
pena prizaun efetivu tinan haat fulan neen, nune’e hahú kumpre ona sentensa iha
20 Jullu 2016 kumpre ona sentensa liu um tersus.
Nune’e, kondenadu Abílio Lima,
Eis-Sekretáriu Estadu Meiu Ambiente (SEMA), hetan pena prizaun efetivu tinan
tolu. Nia hahú tama prizaun dezde loron 15 Janeiru 2018 tanba ne’e kumpre ona
kritériu hetan indultu. Hanesan mós eis-Sekretáriu Estadu Obras Públiku (SEOP),
Domingos Caeiro hetan pena prizaun efetivu tinan tolu fulan neen, ne’ebé hahú
ona kumpre pena dezde Jullu 2017.
Entretantu, jurista timoroan, Manuel Tilman
hateten, indultu konsidera hanesan perdaun tanba ne’e eis-Membru governu na’in
tolu iha direitu atu hetan tanba sira hanesan sidadaun Timor. Nune’e, perdaun
ne’ebé Xefe Estadu atu fó mós variasaun bele hetan indultu totál, parsiál ka substituisaun
pena.
Indultu ba prizioneiru sira ne’e bele akontese iha komemorasaun loron
nasionál no selebrasaun loron boot hanesan Natál no Tinan Foun. “Ita iha data
ida komemorasaun Independénsia 30 Agostu. Prezidente Repúblika kuandu entende
nia iha podér bele fó perdaun pena ba ema ne’ebé iha ona julgamentu”, dehan
nia, iha knaar fatin, Praia Kokeirus, horisehik. Tilman esplika, indultu la
hanesan ho amnistia. Kuandu amnistia bele fó perdaun antes julgamentu, maibé
ida ne’e kabe ba kompeténsia Parlamentu Nasionál nian.
Nune’e, indultu ne’e
kompeténsia Presidente Repúblika nian. Ministériu Justisa antes ne’e asina
akordu fó indultu ba eismembru governu na'in tolu inklui prizioneiru na’in 57
sira seluk.)
Martinha Gusmão | Independente