Radio
Online – Falta be’e mos nu’udar Violasaun direitu úmanu, dehan
Diretór Asosiasaun HAK, Manuel Monteiro Fernandes Liu-husi seremonia
lansamentu relatóriu anuál kona-ba situasaun direitu úmanu Iha Munisípiu ne’en,
hanesan Baucau, Viqueque, Aileu, Ainaro, Dili no Ermera, iha
salaun Asosiasaun HAK, Farol-Dili 18/2/16.
“Povu
iha teritória tomak sei halerik no hakilar ba be’e mos, ne’e nu’udar
violasaun direitu úmanu. Ne’e ita bele foti konkluzaun katak estadu
seidauk esforsu makas atu kompri ninia misaun ba direitu fundamentu ida
ne’e ,” nia haktuir.
Diretór
HAK ne’e akresenta-tan katak be’e hanesan direitu fundamentu sidadaun
nian, nune’e kobre ba Estadu nia Obrigasaun no tenke iha politika
ida ne’ebe mak adekuadu hodi garante sidadaun hotu hodi asesu be’e mos .
Iha
fatin hanesan Adjuntu PDHJ Horacio de Almeida hateten katak “
asuntu be’e mos ne’e klaru ita bele dehan lorloron ita haree komunidade sira
hit masa no balde sira ba kuru be’e. Ne’e ita presiza tau atensaun, maske
nune’e ita nia Governu halo ona esforsu balun e balun tau ona kontadór no be’e
komesa la’o ona mais iha parte balun mak seidauk iha tanba planu mak
seidauk di’ak, entaun ita presiza dudu buat hirak ne’e ba oin . “
Faktu
sira kona-ba be’e mos ne’e akontese iha fatin barak iha teritóriu Timor-Leste
tomak, mídia nasionál kuaze iha ninia notisia hato’o kona-ba
populasaun sira iha Kapitál Dili no area rural sira hasoru problema
falta be’e mos.
Iha
parte ida, ajensia internasionál sira hanesan Embaisada Japaun, AusAid, World
Vision, WaterAid no seluk tan ajuda kanaliza ona be’e mos ba komunidade iha
area rural sira, maibé ne’e seidauk to’o.
Iha
parte seluk, Luta Hamutuk nia relatóriu haktuir, Konstituisaun RDTL rekuinese
katak bee mos nu’udar rekursu natural estadu nian hodi utiliza ba interese
nasionál tamba iha valor sosiál, no tenki uza ho efisiente ba ema hotu.
Tan-ne’e, Governu estabelese decrito lei no.4/ 2004 kona-ba fornesemento bee mos
ba konsumu públiku nian, hodi halo jestaun ba bee mos ho di’ak.
Nune’e
povu nu’udar konsumidór bele uza bee ne’e hodiak no sufisiente. Bee mos hanesan
necesidade báziku ba povu nia moris lororon. Laiha bee- mos sei laiha moris, ho
bee-mos povu bele hadi’ak diak liutan sira-nia saniamentu. Bee mos
bele redus moras oioin, bee-mos núdar indikadoriu ba ki’ak nian no bee-mos iha
funsaun sosial selseluk tan.
Radio
Liberdade Dili