Ministerio
Edukasaun integra ona asuntu saude seksual iha kurikulum national hodi hanorin
estudantes iha esino, maibe seidauk hahu tanba profesores seidauk pronto no moe
atu hanorin.
Vise
Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares hateten edukasaun seksual la’os
disiplina ketak ida maibe komprensivu ne’ebe atu sensibiliza estudantes (feto
no mane) kona ba igualidade jeneru, prevensaun isin rua sedu inklui moras
hada’et sira liu husi relasaun seksual.
“Ita
iha ona kurikulum, maibe problema tanba profesores barak sente enkomodo no moe
atu koalia kona ba sasan sira ne’e ba estudantes,” nia hateten iha konferensia
national direitu saude seksual no reprodutivu ho tema “investe iha feto
nia saude, investe ba Timor-Leste nia futuru”, iha Delta Nova, Dili.
Tuir
nia, materia saude seksual ne’e sei hanorin hahu husi primeiru siklu ensino
baziku to’o ensino sekundario, no sei hanorin tuir idade no nivel komprensaun
estudantes nian.
“Presiza
hanorin edukasaun seksual ida ne’ebe komprensivu, katak hanorin kona ba
dezenvolvementu humanu, prevensaun moras, abilidade foti desizaun, protesaun no
relasaun ne’ebe saudavel no pozitive,” nia hateten.
Nia
dehan, iha kurikulum ne’e akumula hotu informasaun kona ba saude reprodutivu,
prevensaun ba isin rua sedu no tipu abuzus sira.
Nia
hatutan, iha materia saude seksual ne’e sei koalia kona ba diferensia seksu,
jeneru, unidade organism humanu inklui promosaun saude, nune’e sira iha
konesementu no komprende hodi foti desizaun ne’ebe diak no saudavel ba
sira nia moris.
Tanba
bainhira estudante sira iha ona konesementu klean kona ba saude seksual, nia
hateten kontribui ona ba iha redusaun taxa isin rua sedu, soe bebe, mortalidade
inan ho oan no problema sosial seluk tan iha rai laran.
Alende
ne’e, nia hateten profesores mos la kreativu (maneira hanorin) atu oinsa mak
atrai partisipasaun ativu estudante nian iha prosesu apredizajen inklui mos
laiha abilidade atu transforma informasaun sira kona ba saude seksual
ne’ebe klean ba alunus sira.
Materia
saude seksual enkaixa iha kurikulum eskolar nian iha tinan 2015 bainhira
ministeriu halo revizaun (implementasaun) ba iha kurikulum nasional.
Iha
parte seluk Diretora Fundasaun Alola, Alzira Reis hateten kultura mos sai
hanesan obstaklu bo’ot ida ba ministerio atu implementa kurikulum foun ne’e,
tanba sosiedade timor mai husi kultura ida ne’ebe koalia kona
ba seksualidade ne’e segredu.
Maske
nune’e, nia hateten Ministerio Edukasaun labele rende, kontinua esforsu halo
aprosimasaun ba iha profesores sira, katak importante atu alunus sira iha
konesementu.
“Tanba
ida ne’e importante los ba iha labarik sira nia futuru,” nia hatutan.
Nia
hatutan, asaun importante ne’ebe ministerio tenke halo mak halo sosializasaun
ba iha inan-aman sira atu iha konesementu ba kurikulum, nune’e labele hamosu
problema entre profesores no inan-aman.
Iha
parte seluk Vise Prezidente Grupo Feto Parlamentar, Deputada Albina Marçal
hateten edukasaun mak save ba iha mudansa hotu liu –liu prevene isin rua no
redus mortalidade inan ho oan iha Timor–Leste.
“Importante
tebes integra edukasaun seksual ba iha kurikulum ensino atu sensibiliza ba
foinsa’e sira hodi hatene funsaun orgaun reprodutivu sira, ho ida ne’e ita
prevene ona isin rua la ho hakarak,” nia hateten.
Tanba
tuir nia, kazu soe bebe ne’ebe akontese iha rai laran ne’e dalabarak kauza husi
isin rua la ho hakarak no la preparadu atu sai inan no aman.
The
Dili Weekly