Timor Leste Livre husi Moras Raiva (Rabies)

Dili - Ministériu Agrikultura no Peskas liu husi Diresaun Jeral Pecuaria no Veterinaria hala’o workshop konaba moras Raiva (Rabies), iha loron tersa-feira 25/1/2017, iha salaun enkontru Dom Bosco Comoro.

Diretor Jeral Pecuaria e Veterinaria Antonino do Carmo hateten katak, workshop ne’e hanesan exersisiu bain-bain ida atu bele hare fali planu ne’ebé diresaun jeral prepara hodi bele responde aplikasaun iha kampu ne’e lao oinsa.

“Hau hakarak hatete ba públiku katak, Timor Leste livre husi raiva, maibe nu’udar Nasaun ne’ebe moris iha situasaun global mundu nian agora ne’e ita hotu-hotu hatene katak dala ruma iha introdusaun moras husi rai seluk mai iha rai seluk, husi ita nia rai ba rai seluk tanba ne’e ita presiza prepara ita nia an hodi halo exersisiu, atu belehare ita nia forsa ne’e to’o iha ne’ebe hateten Antonino”

Antonino informa, Timor- Leste laiha raiva tuir estudu ne’ebé durante ne’e hala’o, ami mós halo koperasaun diak ho Nasaun Australia kada fulan 6 hodi halo survei iha ita nia rai. ita mós iha kontaktu ho sistema vizilansia ativa ho pasiva ne’ebé ezizi ba ekipa iha munisipiu to iha nivel postu administrativu atu atende iha situasaun saida deit.

Nia mos hatutan, Moras ne’e perigu tebes tamba moras raiva ne’e mai husi virus Rabdoliu-liu ba animal hanesan Asu numeru 1, Busa no Lekirauk bainhira virus ne’e kona liu husi saliva ou kabe’en ne’e afeitadu ona raiva no animal ne’e hanesan bulak hodi tata fali ema entaun ema ne’e mós kona moras raiva, no mós asu tata malu ida seluk ne’e mós afeitadu hotu ona tamba saliva kona ona isin.

Atu proteze moras raiva ne’e primeiru mak aumenta ita nia konsiensia iha públiku liu-liu iha area ne’ebé risku atu halo introdusaun exemplu iha area fronteira no area portu entradas, tamba ne’e Diresaun Nacional Quarentena Bioseguransa no Diresaun Nacional Veterinaria servisu hamutuk hoGovernu Australia atu aumenta koñesimentu komunidade iha area ne’eba.

Hahu husi 2004 hatun ona despaixu interministerial (Ministeriu Agrikultura, Ministeriu Interior no Ministeriu Saude) katak nasaun ne’ebé afetadu raiva labele importa animal hanesan Asu, Lekirauk no Busa mai ita nia rain. Tenik Antonino do Carmo.

Nia subliña, ita bele uza meus barak atu detekta moras ida ne’e, primeiru bele mai husi sinais kliniku, bele halo teste iha laboratorium. Agora ita iha kooperasaun diak ho governu Australia no ita mós iha laboratorium Bio Septic level 2 iha Kakaulidun no ekipamentu mikroskopiu (Fluorescent antibody tests) hodi detekta moras ne’e.

Portal do Ministério da Agricultura e Pescas