sábado, 15 de outubro de 2016

Timor-Leste lansa monitorizasaun permanente hosi sismu no tsunami nian iha teritóriu laran


Institutu Petróleu no Jeolojia (IPG) ohin fó sai kona-ba lansamentu hosi sistema permanente ba dahuluk hosi monitorizasaun rai nakdoko no tsunami nian iha teritóriu laran, uza software sismolojia nian. 

Iha komunikadu IPG esplika katak, projetu ne’e iha tanba hetan kolaborasaun hosi Diresaun Nasionál Meteorolojia no Jeofízika Timor-Leste nomós ho apoiu hosi instituisaun globál monitorizasaun oioin, inklui RIMES, GEOFON, BMKG, CTBTO, ho University of South California.

“IPG Monitorizasaun 24/7 ba Rai Nakdoko ho Tsunami iha tempu reál, maka sai nu’udar sistema monitorizasaun dahuluk iha Timor-Leste, ne’ebé uza software foun, hanesan dalabarak uza área sismolojia nian (SEISCOMP3), atu hodi hetan dadus sismolojia no transferénsia dadus liu hosi internet”, tuir komunikadu haktuir.

Tuir Hélio Guterres, prezidente IPG, sistema ne’e sei ajuda Governu “hatene klean kona-ba risku hosi rai nakdoko no tsunami, movimentu hosi plaka hothotu nomós halo monitorizasaun ba falla hirak ne’ebé akontese beibeik iha rejiaun Timor-Leste”, no ninia informasaun bele uza hosi instituisaun relevante.

Dadus hirak ne’e hetan liu hosi estasaun sísmika IPG nian nomós hosi rede sísmika mundiál IRIS, GEOFON, BMKG, CTBTO ho RIMES nian, no “depois maka haruka fali ba Diresaun Nasionál Meteorolojia ho Jeofízika Timor-Leste atu hatutan hikas ba públiku”, tuir komunikadu esplika.

Haktuir hikas fali katak IPG harii iha 2012 hodi “grava, produs, jere, rai no fó sai informasaun kona-ba setór jeolojia nian, inklui informasaun hirak ne’ebé iha ligasaun ho potensialidade rekursu mina, gás ho esplorasaun minerál”.

Instituisaun ne’e mos maka halo “kordenasaun no promove atividade saida de’it ne’ebé produs informasaun jeolójika, inklui área maritima nomós halo Rejistu Nasionál ba Dadus kona-ba rekursu naturais jeolójika Timor-Leste nian”.

SAPO TL ho Lusa 

Sem comentários: