Kompetisaun Planu Negósiu Inovadór Atu Motiva Joven iha Negósiu

DILI, 21 maiu 2019 (TATOLI) - Kompetisaun Planu Negósiu Inovadór ne’ebé realiza husi Institutu ba Apoiu Dezenvolvimentu Emprezariál (IADE) ne’e atu fó motivasaun ba joven sira liuliu sira ne’ebé iha prinsípiu atu susesu iha área negósiu.

Rejistrasaun iha kompetisaun ne’ebé hala’o ba da-neen ne’e rejista ona kandidatu hamutuk na’in 385 ne’ebé liu tiha hosi nia tarjetu ho totál kompetidór hamutuk na’in 270 bazeia ba planu.

Diretór Ezekutivu IADE, Filomeno Marcelino Belo, hatete, kompetisaun iha tinan ne’e nia rejistu remata ona no daudaun hahú ona eventu dahuluk mak organiza semináriu nasionál kona-ba empreendedorizmu atu fó korajen no motiva kandidatu sira atu bele fiar an iha sira-nia vokasaun nu’udar setór privadu nasionál iha futuru.

“Depois eventu ne’e mak halo prosesu tuirmai to’o hetan kandidatu ne’ebé di’ak liu para ita bele fó apoiu,” Filomeno Marcelino Belo, afirma, ohin, iha salaun Ministériu Finansa Ai-tarak Laran, Dili, iha ámbitu semináriu ne’ebé konvida oradór hosi IADE rasik, Ministériu Agrikultura no Peska, emprezáriu nasionál no akadémiku sira iha etapa dahuluk nian.

Hafoin atividade ne’e, iha tempu besik IADE sei halo formasaun bázika dahuluk ba sira mak buka ideia negósiu (BIN) no iha ne’e sira ne’ebé nia ideia la tama iha kategoria sei elimina no ida ne’ebé liu sei kontinua ba faze tuirmai mak formasaun ba komesa ita-nia negósiu (KIN).

“Ita hakarak buka duni ema ne’ebé iha vizaun di’ak, hanoin di’ak, matenek duni iha nia ideia ne’ebé nia atu halo no produtivu duni, ita rigorozu uitoan iha selesaun”.

Kompetidór iha planu negósiu ne’e mak ema sira ne’ebé atu hahú negósiu no mós sira ne’ebé eziste tiha ona. Sira ne’ebé eziste tiha ona ne’e hakarak atu halo inovasaun saida ba sira-nia produtu no ida ne’ebé foin atu hahú ne’e mai ho zero.

Sekretáriu Estadu Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE), Julião da Silva, hatete, iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál 2011-2030, espera iha tinan 2030 mai timoroan bele diversifika ekonomia nasaun nian.

“Atu diversifika ekonomia tenke ema ida-idak, grupu, sidadaun timoroan hotu nia partisipasaun no kontribuisaun importante ba prosesu dezenvolvimentu ekonomia país ida ne’e, entaun liuhusi kompetisaun ida ne’e bele provoka timoroan sira ne’ebé hakarak sai emprezáriu nune’e bele ajuda ekonomia nasaun nian,” hateten Julião da Silva bainhira partisipa iha eventu ne’e.

Prezidente Komisaun Organizadora ba kompetisaun ne’e, Tomas Higinio Guterres Ximenes, informa, hafoin faze formasaun sira hotu sei tais ema na’in-sanulu mak sei halo aprezentasaun iha outubru iha Timor Plaza. Husi ne’e mak sei halo selesaun filafali ba ema na’in-tolu ne’ebé mellór.

Atu bele tais ema hamutuk 385 to’o na’in-sanulu (top ten), prezidente komisaun ne’e esplika, husi formasaun jestaun bázika ne’ebé sei halo durante loron tolu ne’e mak hahú halo selesaun ba sira-nia ideia negósiu ne’ebé ka’it fali ba konseitu IADE nian mak inovadór ne’ebé ko’alia sobre negósiu tenke foun.

Kritériu iha kompetisaun ne’e iha rua mak jerál ne’e ema tenke timoroan, idade entre 17-45, nivel edukasaun mínimu sekundária. Kritériu espesífiku mak ideia foun no tama duni kategoria inovadora.

“Liga ba tema tinan ne’e halai liubá setór agro-negósiu, signifika iha sub-setór haat importante, ida, peska, negósiu ne’ebé halai ba peska, fa’an ka hakiak ikan. Ida seluk ba pekuária, hakiak ka fa’an na’an oinsá, orasida ida atu bá sukat, haree nia parte inovativu, ho seluk tan floresta nian, liuliu liga ba sira ne’ebé halo viveiru ruma atu fa’an filafali ne’ebé halai liubá floresta, no ikus liu mak ortikultura, kuda modo ba fa’an”.

Hosi kompetidór sira ne’e IADE identifika barak liu halai ba sub-setór tolu mak hanesan peska, ortikultura no pekuária tuir dadus ne’ebé iha.

Atividade ne’e hetan suporta husi Timor Telecom (TT) no ConocoPhillips. José Agostinho da Costa, Xefe Departamentu ba Komunikasaun TT dehan, hosi parte TT nian iha ámbitu responsabilidade sosiál fó apoiu ba IADE tanba institutu ne’e mak bele fó formasaun ida ne’ebé kle’an ba joven sira para aban-bainrua sai ema ne’ebé bele fó fali serbisu ba nia maluk ou nia an.

“Tanba ne’e maka ho inisiativa di’ak hosi IADE ita fó apoiu iha valór servisu, monetáriu no buat ne’ebé sira presiza. Iha parte telekomunikasaun ita fó apoiu serbisu telekomunikasaun,” hatete José Agostinho da Costa.

Jornalista: Maria Auxiliadora | Editór: Francisco Simões

Imajen: IADE halo Kompetisaun Planu Negósiu Inovadór hodi bele motiva joven iha vida negosiu.Imajen/IADE.