GOVERNU LAIHA PLANU DI’AK BA MANUTENSAUN ESTRADAS

Ministru Obras Publikas Transporte no Komunikasoens (MOPTK), Gastão Sousa rekonhese katak, la iha planu ida ne’ebé di’ak bainhira atu halo manutensaun ba estradas sira ne’ebé mak implementa ho orsamentu emprestimu.

Ministru Gastão rekonhese ninia frakeza ne’e, bainhira debate entre MOPTK ho membru Parlamentu Nasional (PN) sira iha uma fukun PN kona ba serbisu Ministeriu nian durante ne’e li-liu ba iha infraestruturas ninian.

Iha diskusaun ne’e, Xefi bankada Partidu Demokratiku (PD), deputada Maria Lourdes Bessa husu ba Governu li-liu MOPTK konaba Governu nia planu bainhira atu halo manutensaun ba estrada sira.

Deputada Lourdes Bessa kestiona, kona ba akordus emprestimus ne’ebé Governu asina ho ADB, Banku Mundial no JICA ba projetos roda viaria ninian, Dili-Liquiça, Tibar-Gleno, Dili-Baucau, Manatuto-Natarbora, Dili-Ainaro no, Tasi Tolu-Tibar.

“Ha’u hakarak husu estrada boot sira ne’ebé ita halo ho osan emprestimu sira ne’e bele dura to’o tinan hira no Ministeriu halo ona planu ba kustus manutensaun ba estrada ida ne’e hodi uza ba tinan naruk ga lae,” hateten Xefi bankada PD, Maria Lourdes Bessa iha plenaria, Kuarta (08/06/2016).

Reprezentante povu ne’e mos kestiona kualidade projetos estradas ne’ebé mak uza osan emprestimus mas laiha kualidade, nune’e mos sinais tranzitu sira ne’ebé mak kompanhia sira monta lalos, no ikus mai hamosu dezastre ba transporte publikus.

“Ami akompanha katak projetos hirak ne’e hahu ho dezenho projeto ne’ebé detalhadu no mos akompanha ejekusaun ba projetos hira ne’ebé mak implementa bainhira ita liu ba mai ita akompanha hela, durante ami obserba katak, projeto hirak ne’e balun ladun iha kualidade, depois mos finaliza latuir kontratu ne’eba mak iha ona, husi preukupasaun hirak ne’e ami kestiona tebes kapasidade kompanhia sira nian, notas mos frakeza barak iha estudu geolijiku, ideografiku, giotekniku,” dehan Maria Lourdes Bessa.

Hatan ba preokupasaun ne’e, Ministru Obras Publikas Transportes no Komunikasoens (MOPTK), Gastão Sousa, konkorda tebes ho preokupasaun deputada Lourdes Bessa nian kona ba estudus bainhira atu halo manutensaun.

“Ha’u konkorda teb-tebes ho deputada Lourdes Bessa nian, tanba iha reuniaun konselhus ministrus mos ami koalia kona ba estudus ba manutensaun, katak estudus oras ne’e la’o ka lae, ida ne’e mak ami koalia, iha konselhu ministrus mos aprezenta kona ba estrada husi Tibar mai Aeroportu, katak tanba sa mak iha diferente ne’ebé boot teb-tebes, kuaze 50 % abaixo de estimativa ne’ebé iha, ida ne’e maka ami mos kestiona konsultor ne’ebé halo estudus ne’e halo los duni ka lae,” dehan Gastão Sousa.

Nia hatutan tan, kona ba durasaun estradas kontratu sira ne’ebé mak Governu halo ho kompanhia sira ne’ebé halo rehabilitasaun ba estradas katak iha tinan ida ba retensaun no mos iha tinan rua ba retensaun.

“Estrada sira ne’e mak ita lahalo manutensaun ho diak, maske ita halo ho kualidade diak tebes mos nia sei estraga fila fali, problema ida ne’e maka ita infrenta to’o agora, iha osan hamutuk $ 4 milhoens ba halo manutensaun ba estradas sira, agora dadauk komisaun nasional identifika hotu ona hein deit atu loke konkursu” dehan Governante ne’e.

Husi sorin seluk, deputadu Bankada Frenti-Mudança, Jorge da Conceição Teme husu ba MOPTK atu tau atensaun ba estrada ne’ebé ho vieklus barak liu-liu husi Dili ba to’o iha Baucau.

“Estrada ne’ebé nia vieklus ne’ebé barak tenki tama ba iha priridade atu halo manutensaun, ita labele tau fali prioridade ba estrada ne’ebé kareta ladun lao, hau laos hatete ita atu abandona ou ignora fali estrada rural mais estrada ba Baucau, Lospalos no Viqueque ne’e importante teb- tebes,”dehan Jorge Teme.

Deputadu ne’e mos sujere ba Direktur husi Obras Publikas sira nian ne’ebé sempre ba halo estudus iha Alemanha, Nova Zelandia ou iha ne’ebé deit, ne’e diak maibe rai iha neba nia karakteristika ladun hanesan ho Timor, diak liu ba halo estudu iha Betun, Atambua sira ne’e tamba hamutuk hela ho Timor.

Hatan ba ne’e Gastão Sousa hatete parte Ministeriu simu ida ne’e, oinsa atu bele halo estudu ba rai sorin mos Ministeriu simu, depende ba osan.

Nia hatutan kona ba estrada Dili ba Baucau, hahu husi Dili Manatutu MOP hasai ona notifikasaun ba kompaña atu hahu obra ona no husi Dili ba Manatutu atu hahu iha dia 30 de julho Tinan ida ne’e no husi Manatutu ba Baucau sei hahu iha 18 de augusto ira hahu ho rehabilitasaun ba estrada.

Ministru ne’e esplika tan kona ba estrada husi Ermera ba Fatubesi prepara ona dokumentus ba konkursu no mos husi Aipelu ba Tokoluli prepara ona dokumentus ba konkursu.

Nia hatutan kona ba estrada husi Baucau, Venilale, Viqueque sei hare didiak oinsa para atu tau ba finansiamentu imprestimu, ne’e sei iha diskusaun. Dehan nia. mia/nes

Jornal Nacional