PN DESKONFIA EMPREZA MANOBRA FOLIN KAFE

Reprezentante povu iha Parlamentu Nasional (PN) deskonfia forte katak, kafe folin iha merkadu nasional US$ 0,33 centavos deit tamba empreza sira sosa kafe maka manobra nia folin.

Deputada Ilda Maria da Conceição konsidera katak, kafé ho folin 0,33 centavos ne’e tamba kompaña balun halo manipulasaun no agrikultor sira maka sai vitima ba problema ida ne’e.

“Kuandu ita ba rai liur folin kafé Timor ne’e bo’ot tebes liu liu iha Eropa, maibe emprezariu sira no ema estranjeiru nebe mai sosa ita nia kafé ho folin ida nebe ki’ik  tebes, hau hanoin Ministeriu Agrikultura tenki hare kestaun ne’e,” hateten Deputada Ilda Maria da Conceição iha PN, Kuarta (20/7/2016).

Nia hateten, kompaña balun halo manipulasaun ba folin kafé, tanba durante ne’e kompaña sira sosa ho folin baratu i depois ba fa’an fali iha rai liur ho folin doubru no karun tebes.

“Lolos ne’e sira husi agrikultura ne’e tenki hare buat ne’e didiak, se kontinua hanesan ne’e diak liu buka fali  emprezariu foun hodi sosa ita nia produto lokal, duke ema nebe hanesan sira mai apodera hotu, depois mai ho folin nebe ki’ik,” dehan  Deputada Ilda.

Wainhira husu kona ba saida maka Presidente Taur Matan Ruak hatete katak folin kafé 0,33 centavos ne’e hanesan tolok Estadu Deputadu ne’e hatete katak ida ne’e hanesan kostume Timor nian katak tolu – tolu ne’e hanesan liafuan nebe ladiak, moralmente, psikolojia tenki hare buat ne’e.

“Ita tenki halo buat ruma, tenki muda buat sira ne’e, liu-liu Ministeriu Agrikultura tenki tur hamutuk atu oinsa negosia ho ema husi rai liur, buat ne’e tenki iha kompetisaun ba folin, lebele ema ida deit, kompetesiaun ne’e ita nia Embaxiador sira maka tenki halo, lori ema husi liur hodi halo kompetiaun laos NCBA deit ho folin nebe ki’ik, nia apodera,” dehan Deputada  Ilda.

Vise Presidente Parlamentu Nasional Duarte Nunes hateten persiza iha emprezariu barak husi rai liur nune bele hadia folin kafé ne’e ho diak.

Wainhira husu kona ba saida maka Presidente Taur Matan Ruak hatete katak folin kafé 0,33 centavos ne’e hanesan tolok Estadu Deputadu ne’e hatete sei hakarak aumenta bele aumenta mais agora se maka atu responsavel ba ida ne’e.

“Komforme sira hatete dehan kuandu iha presu internasional, sira iha ne’e atu mai hola, sira mos tenki hetan lukru ruma hodi bele kontinua sira nia negosiu, ida ne’e maka situasaun tamba ne’e maka folin kafé la estabil, buat ne’e dala ruma tun dala ruma sae, karik iha kompetisaun ruma ida ne’e bele hamosu folin kafé nebe razuavel” dehan Duarte Nunes.

Husi sorin seluk Ministru Estadu Cordenador Asuntu Ekonomia no Ministru Agrikultura e Peskas Estanislau Aleixo da Silva, hatete,  Governu to agora la fiksa lolos kafe folin, tanba se Governu fiksa folin karun liu se mak atu sosa.

‘’Kafe folin ne’e depende ba flutusaun merkdau internasional. Se Governu fikas kafe folin, ema la hola se mak atu hola, se Governu fiksa kafe folin as setor privadu la hola se mak atu ba hola, entaun ita hakarak saida ita hakarak kafe ne’e budu hela ou fan para hetan osan,’’ dehan Estanislau hodi responde jornalista sira iha Timor Plaza.

Estanislau sublina, folin lolos ba kafe nian ne’e depende ba merkadu internasional, tanba ne’e Governu labele fiksa lolos kafe folin.

‘’Ita la fiksa kafe nia folin, maibe atu hatene lolos ne’e parte MCIA mak hatene, tanba sira mak halo regulasaun ba presu,’’ tenik Estanislau. nes/nia

Jornal Nacional