2017 ORSAMENTU ZEESM US$ 177 MILOENS

Orsamentu Jeral Estadu (OJE) 2017, orsamentu ba Zona Espesiál Ekonomia Sosial Merkadu (ZEESM) Oe-cusse sa’e ba US$ 177 milloens.

“Maibé iha alokasaun orsamentu, setór nen ne’e, nia orsamentu US$ 22 milloens  de’it, kompara ho ZEESM, nia orsamentu US$ 177 milloens, tasi mane nian US$ 45 miloens,” katak Adriano do Nascimento ba jornalista sira iha edifísiu CNE Caicoli Díli, Segunda (21/11).

Deputadu Adriano do Nascimento husi bankada PD hatete katak, setór sira ne’ebé Governu konsidera setór produtivu hanesan, edukasaun, saúde, agrikultura, komérsiu industria, bee moos, turismu nia orsamentu ki’ik liu fali ZEESM.

Nia kontinua lamenta katak, orsamentu ZEESM nian ho projetu tasi mane nian tau hamutuk, kuaze US$ 300 milloens, kompara ho setór produtivu nen ne’ebé liga ho moris povu nian US$ 22 milloens de’it, entaun laiha balansu.

“Tanba ne’e mak ba ha’u, laiha konsistensia ba prioridade ne’ebé define, em relasaun ho alokasaun orsamentu. Kuandu ita tau prioridade, orsamentu ne’e, pelemenus tenki iha balansu,” lamenta Adriano.

Eis Vise Prezidenti Parlamentu Nasionál ne’e hatutan, orsamentu ZEESM ne’e, atu finansia Aerportu Internasionál, maibé setór sira ne’ebé mak konsidera hanesan setór produtivu ne’e, nia orsamentu ki’ik liu fali.

Nia hatutan, planu estratéjika Timor Leste (TL) nian iha prioridade barak mak hanesan, infraestrutura, agrikultura, turismu no petroleum.

“Mas ita haree liga ba orsamentu 2017 ninian ne’e, ita haree tuir dadus ne’ebé mak iha, Governu iha ninia dokumentu sira ne’e hatete katak, sira tau prioridade iha setór produtivu hanesan, edukasaun, saúde, agrikultura, komérsiu industria, bee moos,  turismu, ida ne’e di’ak iha suratahan, maibé la reflete iha alokasaun orsamentu,” katak Adriano.

Reprezentante povu ne’e hatutan katak, setor nen (6) mak hanesan setór produtivu, tanba setor sira mak liga diretamente ba povu nia moris.

Alénde ne’e, Prezidenti Parlamentu Nasionál (PN), Aderito Hugo da Costa mós dehan, haree kona-ba polítika orsamentu 2017 nian ne’ebé Governu aprezenta, estatistikamente kompara ho tinan-tinan sira ne’ebé liu ba ne’e komesa sa’e, entermus despezas rutinas ninian, ho programas anual ninian, iha Ministériu Agrikultura.

Nia hatutan tan katak, ida ne’e fó resposta ba komprimisu Governu ninian desde tinan lima ka nen (6) liu ba, kuandu kria fundu infraestrutura ne’ebé mak kompostu husi liña Ministériu hira ne’ebé mak tama iha fundu infraestrutura.

“Montante husi orsamentu 2017 ne’ebé mak Governu aprezenta, montante husi fundu infraestrutura ne’e, komesa redus. Ne’e signifika katak, infraestrutura bázika ne’ebé mak durante ne’e finansia husi fundu infraestrutura, komesa iha ona progresu,” tenik nia.

Aderito haktuir, infraestruturas bázika hanesan irigasaun iha setór agrikultura nian ne’ebé mak presiza osan barak atu halo ne’e, ezekuta hotu ona.

“Fundu infraestrutura to’o tinan 2017 oin ne’e, komesa redus, tanba infraestrutura bázika sira ne’e, komesa iha ona rezultadu. Irigasaun bo-bo’ot ho orsamentu milloens de dollares ne’ebé mak halo, iha hotu progresu,” afirma Aderito.

Alénde ne’e, Aderito Hugo mós dehan, Estadu TL deklara ona zero fome ka zero hamlaha ho parseria internasionál sira.

“Zero fome ne’e, ninia kontinuidade liga ho produsaun interna. Ita nia produsaun interna iha setór agrikultura ne’e, iha faze insentiva nafatin, depois produtu agrikultura interna ne’e sa’e,” katak Aderito.

Nia esklarese, kuandu Governu insentiva hela setór agrikultura atu forñese ba meradu produtu interna no produtu lokal ka produtu nasionál ninian, TL tenki depende nafatin ba importasaun.

Aderito esklarese, tenki produz produtu nasionál ho kuantidade bo’ot, atu nune’e bele kore neneik dependénsia ba importasaun.cos

Jornal Nacional