Portugues Sai Obstaklu Bo’ot Ba MP Halo Intervensaun

Membrus Parlamentu (MP) nain lima retira no la konsege halo intervensaun iha sesaun plenaria ho lian Portugues, tanba deit lahatene lian ofisial ida ne’e no organizasaun Judicial System Monitoring Program (JSMP) konsidera situasaun ne’e grave.

Tuir Diretor Ezekutivu JSMP, Luis Oliveira Sampaio katak regras koalia lian Portugues iha sesaun plenaria kada loron Tersa-feira ne’e diak, maibe MP barak mak lakon sira nia direitu atu koalia, tanba lahatene lian ne’e.

“Parlamentu fatin atu sira diskute kona ba politiku social ekonomiku estadu nian, ne’ebe lingua labele sai impedementu ba sira atu halo sira nia intervensaun,” nia kestiona, iha Dili.

Tuir nia, lolos koalia lian Portugues labele sai obrigatoriu iha sesaun plenaria maske lian Portugues sai mos lian ofisial alende Tetun tuir konstituisaun, tanba povu hili sira tuur iha Parlamentu ne’e atu reprezenta no hato’o povu nia preokupasoens.

Enkuantu tuir observasaun JSMP nian ba servisus MP nian iha tinan 2011, deputadu/a sira bainhira halo diskusaun kona ba lei kodigu sivil, sira maioria la diskute klean ba kontiudu lei ne’e tanba lahatene lian Portugues.

Tanba ne’e, nia rekomenda ba Parlamentu Nasional presiza kria kondisaun hodi fasilita deputadu sira ne’ebe labele koalia lingua Portugues, nune’e sira bele akompanha no komprende kualker projetu lei ne’ebe diskute iha plenaria. 

Entretantu MP Cesar Valente, rekonese katak iha deputadu nain lima mak retira intervensaun, tanba kestaun lingua.

Nia hatete, sira nain lima ne’e komprende lian Portugues so ke difisil atu koalia, entaun sira deside retira sira nia intervensaun ho razaun tauk koalia sala tanba ida ne’e fo impaktu ladiak ba publiku.

“Ita koalia ne’e tenke sertu no los, tanba parlamentu ne’e fatin soberanu no publiku hotu-hotu haree, entaun diak liu sira retira,” nia hateten.

Iha sorin seluk MP Antonio Serpa, la konkorda wainhira deputadu balun retira sira nia intervensaun ho razaun lahatene lian Portugues, tanba Parlamentu oferese kursu lian Portugues ba deputadu sira.

“Hau hanoin argumentu ida ne’ebe mak ladun aserta, tanba iha kursu barak-barak ba lian Portugues e iha parlamentu rasik mos iha kursu Portugues,” nia lakonkorda.

“Deputadu sira baruk atu ba eskola e ikus mai sira argumentu fali kestaun lingua hodi retira, ne’e ladun diak,” nia dehan.

Nia sujere, ba oin deputadu/a hotu-hotu tenke aprende no esforsu aan atu koalia lian Portugues hodi garantia implementasaun regras no lei ne’ebe konsagra ona iha konstituisaun.

Venidora Oliveira | The Dili Weekly